ปรัชญาอันว่าด้วยการกำเนิดธรรมชาติ ตลอดจนวิธีการและขอบเขตความรู้มนุษย์
bpratL yaaM anM waaF duayF gaanM gamM neertL thamM maH chaatF dtlaawtL johnM wiH theeM gaanM laeH khaawpL khaehtL khwaamM ruuH maH nootH
Epistemology

กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
graL suaangM sapH phaH yaaM gaawnM thamM maH chaatF laeH singL waaetF laawmH
Ministry of Natural Resources and Environment

ทรัพยากรธรรมชาติ
sapH phaH yaaM gaawnM thamM maH chaatF
natural resources; natural wealth

การคุมกำเนิดแบบธรรมชาติ
gaanM khoomM gamM neertL baaepL thamM maH chaatF
natural birth control

ธรรมชาติต้องการสอนให้เรา
thamM maH chaatF dtawngF gaanM saawnR haiF raoM
Nature wants to teach us

อาหารเจ เป็นอาหารที่ปรุงขึ้นมาจากพืชผักธรรมชาติล้วน ๆ ไม่มีเนื้อสัตว์ปะปน
aaM haanR jaehM bpenM aaM haanR theeF bproongM kheunF maaM jaakL pheuutF phakL thamM maH chaatF luaanH luaanH maiF meeM neuuaH satL bpaL bpohnM
"'Vegetarian food' is food which is made only from natural vegetables; there is no mixing with any animal meat."

คนกินเจรู้จักวิธีดัดแปลงแปรรูปธัญพืชในธรรมชาติให้ได้มาซึ่งโปรตีน
khohnM ginM jaehM ruuH jakL wiH theeM datL bplaaengM bpraaeM ruupF thanM yaH pheuutF naiM thamM maH chaatF haiF daiF maaM seungF bpro:hM dteenM
"People who eat vegetarian foods know how to convert natural grains to produce protein."

คนกินเจควรดื่มน้ำผลไม้สด ๆ ตามธรรมชาติ เช่น น้ำส้มน้ำมะเขือเทศ น้ำสับปะรด น้ำอ้อย น้ำมะพร้าว ฯลฯ
khohnM ginM jaehM khuaanM deuumL naamH phohnR laH maaiH sohtL sohtL dtaamM thamM maH chaatF chenF namH sohmF naamH maH kheuuaR thaehtF naamH sapL bpaL rohtH naamH aawyF naamH maH phraaoH laH
"Vegetarians should drink fresh, natural fruit juice, for example, orange juice, tomato juice, pineapple juice, sugar cane juice, coconut juice, and others."

เมื่อภัยธรรมชาติจากคลื่นยักษ์ถล่มป่าเถื่อนถึงเพียงนี้ แล้วเรื่องอะไรที่คนไทยต้องมาเข่นฆ่าประหัตประหารกันเองด้วยเล่า
meuuaF phaiM thamM maH chaatF jaakL khleuunF yakH thaL lohmL bpaaL theuuanL theungR phiiangM neeH laaeoH reuuangF aL raiM theeF khohnM thaiM dtawngF maaM khenL khaaF bpraL hatL bpraL haanR ganM aehngM duayF laoF
"When a natural disaster from a tsunami washes over the virgin forests, why must Thais murder each other to make matters even worse?"

เราก็เป็นเพียงส่วนหนึ่งของสิ่งมีชีวิตในธรรมชาติ ซึ่งเกาะเกี่ยวอยู่ในห่วงโซ่อาหารอันเดียวกันกับตัวหนอนและมด
raoM gaawF bpenM phiiangM suaanL neungL khaawngR singL meeM cheeM witH naiM thamM maH chaatF seungF gawL giaaoL yuuL naiM huaangL so:hF aaM haanR anM diaaoM ganM gapL dtuaaM naawnR laeH mohtH
"We are merely one part of life in Nature; we are integrally linked in the Food Chain, just like worms and ants."

จากเรื่องเล่า หาดแห่งนี้เมื่อ ๒๐ ปีก่อน คงเป็นปาร์ตี้เล็ก ๆ น่ารัก มีท้องฟ้า ชายหาดทะเลดวงจันทร์ เป็นฉากให้เคลิ้มในธรรมชาติ
jaakL reuuangF laoF haatL haengL neeH meuuaF yeeF sipL bpeeM gaawnL khohngM bpenM bpaaM dteeF lekH lekH naaF rakH meeM thaawngH faaH chaaiM haatL thaH laehM duaangM janM bpenM chaakL haiF khleermH naiM thamM maH chaatF
"They told me, 'The party on this beach 20 years ago was very small and cozy; we had the sky, the beach, the sea, and the moon; it was a scene (which enabled us) to become enraptured with Nature.'"

ถ่านหินเป็นเชื้อเพลิงที่สกปรก เมื่อเทียบกับแก๊สธรรมชาติหรือน้ำมันเตา
thaanL hinR bpenM cheuuaH phleerngM theeF sohkL gaL bprohkL meuuaF thiiapF gapL gaaetH thamM maH chaatF reuuR namH manM dtaoM
"Coal is a dirty fuel when compared with natural gas or fuel oil."

กฎมนุษย์ที่สร้างขึ้นมานั้น จะต้องสอดคล้อง สัมพันธ์ และกลมกลืนกับกฎธรรมชาติ
gohtL maH nootH theeF saangF kheunF maaM nanH jaL dtawngF saawtL khlaawngH samR phanM laeH glohmM gleuunM gapL gohtL thamM maH chaatF
"Laws created by man must connect with, relate to, and harmonize with natural law."

ธรรมชาติของการเมืองเป็นเรื่องของการชิงไหวชิงพริบ ชิงความได้เปรียบ ไม่มีการยกประโยชน์ให้กับฝ่ายตรงข้ามเด็ดขาด
thamM maH chaatF khaawngR gaanM meuuangM bpenM reuuangF khaawngR gaanM chingM waiR chingM phripH chingM khwaamM daiF bpriiapL maiF meeM gaanM yohkH bpraL yo:htL haiF gapL faaiL dtrohngM khaamF detL khaatL
"It is in the nature of politics to outsmart (one’s opponent); to wrest all the advantages [one can]; [the objective] is absolutely not to hand over any benefits to one’s opposition."

ถามตัวเองว่านานเท่าไรแล้วที่ไม่ได้สัมผัสธรรมชาติที่สวยงามแบบนี้
thaamR dtuaaM aehngM waaF naanM thaoF raiM laaeoH theeF maiF daiF samR phatL thamM maH chaatF theeF suayR ngaamM baaepL neeH
"[I] asked myself how long had it been since I had been in touch with the beauty of nature like this."

ในการแพทย์แผนจีนมีข้อมูลระบุตัวยาจากธรรมชาติหลายต่อหลายชนิด ที่ช่วยบำรุงสมรรถนะต่าง ๆ ของผู้สูงวัย
naiM gaanM phaaetF phaaenR jeenM meeM khaawF muunM raH booL dtuaaM yaaM jaakL thamM maH chaatF laaiR dtaawL laaiR chaH nitH theeF chuayF bamM roongM saL matH thaL naH dtaangL khaawngR phuuF suungR waiM
"Traditional Chinese medicine has identified a number of natural substances that help improve many of the capacities of the elderly."

พื้นที่ริมทะเลจึงเป็นไปตามสภาพธรรมชาติ
pheuunH theeF rimM thaH laehM jeungM bpenM bpaiM dtaamM saL phaapF thamM maH chaatF
"The area along the ocean thus remained in a natural condition."

ที่เริ่มจากกลุ่มนักท่องเที่ยวรักษ์ธรรมชาติ มีฐานะ ต้องการความสงบและส่วนตัว
theeF reermF jaakL gloomL nakH thaawngF thiaaoF rakH thamM maH chaatF meeM thaaR naH dtawngF gaanM khwaamM saL ngohpL laeH suaanL dtuaaM
"[The tourism market] began with tourists who appreciated nature, who were of a higher class, and who wanted peace and privacy."

เมื่อภูเก็ตปรับเปลี่ยนจากสถานที่ท่องเที่ยวธรรมชาติ มาเป็นสถานบันเทิงขนาดใหญ่ มีกิจกรรมให้เลือกหลากหลาย ทั้งหญิง ชาย และกะเทย พร้อมการแสดงของนักมวย ช้าง งู จระเข้ และลิง
meuuaF phuuM getL bprapL bpliianL jaakL saL thaanR theeF thaawngF thiaaoF thamM maH chaatF maaM bpenM saL thaanR banM theerngM khaL naatL yaiL meeM gitL jaL gamM haiF leuuakF laakL laaiR thangH yingR chaaiM laeH gaL theeuyM phraawmH gaanM saL daaengM khaawngR nakH muayM chaangH nguuM jaawM raH khaehF laeH lingM
"Once Phuket changed from being a tourist destination focusing on nature to a destination based on major entertainment [venues], there were many activities to choose from for women, men, and trans-genders, including shows by boxers, elephants, snakes, crocodiles, and monkeys."

นักท่องเที่ยวนิยมธรรมชาติกลุ่มเดิม จึงอาศัยภูเก็ตเป็นฐานในการเดินทางไปยังเกาะอื่น ๆ กลางทะเล หรือไม่ก็เปลี่ยนจุดหมายไปยังประเทศอื่นแทน
nakH thaawngF thiaaoF niH yohmM thamM maH chaatF gloomL deermM jeungM aaM saiR phuuM getL bpenM thaanR naiM gaanM deernM thaangM bpaiM yangM gawL euunL glaangM thaH laehM reuuR maiF gaawF bpliianL jootL maaiR bpaiM yangM bpraL thaehtF euunL thaaenM
"The original nature-bound tourists thus use Phuket as a launching point to travel to other sea islands or have changed their plans to travel to other countries instead."

เพราะความบริสุทธิ์ของสภาพธรรมชาติในภูเก็ต คงเป็นเพียงภาพในอดีต
phrawH khwaamM baawM riH sootL khaawngR saL phaapF thamM maH chaatF naiM phuuM getL khohngM bpenM phiiangM phaapF naiM aL deetL
"[This is] because the purity of Phuket’s natural environment is now a thing of the past."

แมงมุมที่ตีหน้าอกตัวเองกับกำแพงหรือผนังเพื่อให้เกิดเสียงดังนั้น เป็นพฤติกรรมธรรมชาติในการข่มขวัญศัตรูหรือภัยคุกคาม
maaengM moomM theeF dteeM naaF ohkL dtuaaM aehngM gapL gamM phaaengM reuuR phaL nangR pheuuaF haiF geertL siiangR dangM nanH bpenM phreuH dtiL gamM thamM maH chaatF naiM gaanM khohmL khwanR satL dtruuM reuuR phaiM khookH khaamM
"Spiders beating their chests on a wall to produce large noises is a natural phenomenon to intimidate and threaten their enemies."

ความรักคือปรากฏการณ์ธรรมชาติเหมือนที่แนนพบพาน
khwaamM rakH kheuuM bpraaM gohtL gaanM thamM maH chaatF meuuanR theeF naaenM phohpH phaanM
"Love is a natural phenomenon like that which Naen experienced."

แต่น้ำตาลก็เป็นเหมือนอุตสาหกรรมการเกษตรอื่น ๆ ที่ก่อให้เกิดปัญหาขึ้นบ่อยครั้ง เนื่องจากเป็นอุตสาหกรรมที่พึ่งพาธรรมชาติเป็นหลัก
dtaaeL namH dtaanM gaawF bpenM meuuanR ootL saaR haL gamM gaanM gaL saehtL euunL theeF gaawL haiF geertL bpanM haaR kheunF baawyL khrangH neuuangF jaakL bpenM ootL saaR haL gamM theeF pheungF phaaM thamM maH chaatF bpenM lakL
"However, sugar is similar to other agricultural industries which often run into trouble because they are primarily dependent on nature."

หาดทรายเต็มไปรูเล็ก ๆ นับพันที่ขุดโดยปูลม แสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศและธรรมชาติที่ยังไม่ถูกพรากไป
haatL saaiM dtemM bpaiM ruuM lekH napH phanM theeF khootL dooyM bpuuM lohmM saL daaengM theungR khwaamM ooL dohmM sohmR buunM khaawngR raH bohpL niH waehtF laeH thamM maH chaatF theeF yangM maiF thuukL phraakF bpaiM
"The beaches are filled will thousands of small holes burrowed by ghost crabs showing the ecological abundance and the undamaged natural world."

"เรามีปูม้าธรรมชาติ พอได้มาก็เอามาพักในกระชัง"
raoM meeM bpuuM maaH thamM maH chaatF phaawM daiF maaM gaawF aoM maaM phakH naiM graL changM
"“We have horse crabs which grow naturally; once we catch them we place them in an underwater floating basket.”"

การเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติ
gaanM bpliianL bplaaengM khaawngR thamM maH chaatF
...a change in Nature

มนุษย์มักคิดว่าเราสามารถเก็บกด หรือกักขังอารมณ์ไว้ได้ แต่โดยธรรมชาติ ความรู้สึกที่เก็บกดมักปรากฏออกมาในรูปแบบอื่นที่แอบแฝง
maH nootH makH khitH waaF raoM saaR maatF gepL gohtL reuuR gakL khangR aaM rohmM waiH daiF dtaaeL dooyM thamM maH chaatF khwaamM ruuH seukL theeF gepL gohtL makH bpraaM gohtL aawkL maaM naiM ruupF baaepL euunL theeF aaepL faaengR
"We humans tend to think that we are able to suppress or stifle our emotions; however our nature is such that the emotions which we bottle up often manifest themselves in other less obvious forms."

การพังทลายของหน้าดิน คือ ปัญหาการพังทลายของดินและการสูญเสียหน้าดินโดยธรรมชาติ
gaanM phangM thaH laaiM khaawngR naaF dinM kheuuM bpanM haaR gaanM phangM thaH laaiM khaawngR dinM laeH gaanM suunR siiaR naaF dinM dooyM thamM maH chaatF
"The cracking of the ground is a problem of the soil the loss of topsoil which occurs naturally."

ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ
bpraaM gohtL gaanM thaangM thamM maH chaatF
natural phenomenon

กระบวนการทางธรรมชาติ
graL buaanM gaanM thaangM thamM maH chaatF
natural process

อุบัติภัยทางธรรมชาติ
ooL batL dtiL phaiM thaangM thamM maH chaatF
natural disaster

ถึงอย่างไรมนุษย์ย่อมสามารถเอาชนะข้อจำกัดทางธรรมชาติได้บางอย่างแน่นอน
theungR yaangL raiM maH nootH yaawmF saaR maatF aoM chaH naH khaawF jamM gatL thaangM thamM maH chaatF daiF baangM yaangL naaeF naawnM
"In any event mankind inevitably must be able to overcome certain natural limitations."

หากกระบวนการในทางธรรมชาติอย่างเช่นโรคระบาดและสภาวะเปลี่ยนแปลงของอากาศก็ก่อผลสะเทือนเป็นอย่างสูง
haakL graL buaanM gaanM naiM thaangM thamM maH chaatF yaangL chenF ro:hkF raH baatL laeH saL phaaM waH bpliianL bplaaengM khaawngR aaM gaatL gaawF gaawL phohnR saL theuuanM bpenM yaangL suungR
"Rather, natural events such as pandemics and climate change have generated dramatic consequences."

สมัยก่อนธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ผู้คนมีหิริโอตตัปปะ ประหยัดมัธยัสถ์ ไม่เป็นหนี้ใคร
saL maiR gaawnL thamM maH chaatF ooL dohmM sohmR buunM phuuF khohnM meeM hiL riL o:htL dtapL bpaL bpraL yatL matH thaH yatH maiF bpenM neeF khraiM
"In olden times when nature and her resources were plentiful, people had a conscience and sense of shame; they scrimped and saved and were not indebted to anyone else."

เด็กเล็กเด็กโตที่คลุกคลีอยู่กับธรรมชาติ ย่อมได้เปรียบเด็กที่อยู่ในเมือง
dekL lekH dekL dto:hM theeF khlookH khleeM yuuL gapL thamM maH chaatF yaawmF daiF bpriiapL dekL theeF yuuL naiM meuuangM
"Children who are close to nature are better off than children who live in the city."

จึงใช้วิธีการหากินเท่าที่มีอยู่ในธรรมชาติ
jeungM chaiH wiH theeM gaanM haaR ginM thaoF theeF meeM yuuL naiM thamM maH chaatF
"Thus, we scrounged for food that was available to us in nature."

หากเชื่อว่าอยู่กับน้ำไม่ฝืนธรรมชาติของน้ำ ก็ต้องมาทบทวนแนวคิดเรื่องการวางผังเมืองและการพัฒนาเมืองกันใหม่ ยกเครื่อง ผังภาคผังเมืองรวม ผังชุมชน การทำถนนหนทางและสะพาน
haakL cheuuaF waaF yuuL gapL naamH maiF feuunR thamM maH chaatF khaawngR naamH gaawF dtawngF maaM thohpH thuaanM naaeoM khitH reuuangF gaanM waangM phangR meuuangM laeH gaanM phatH thaH naaM meuuangM ganM maiL yohkH khreuuangF phangR phaakF phangR meuuangM ruaamM phangR choomM chohnM gaanM thamM thaL nohnR hohnR thaangM laeH saL phaanM
"If we believe that we must co-exist with the water while not subverting its nature, then we must reexamine our notions of urban planning and development, along with overhauling our local, urban-collective and community planning, and our building of roads and bridges."

เราเพลิดเพลินกับธรรมชาติรอบข้าง
raoM phleertF phleernM gapL thamM maH chaatF raawpF khaangF
"We enjoy our natural surroundings."

พวกเขามีชีวิตในภูมิประเทศที่โหดร้าย เพราะยังไม่มีเทคโนโลยีที่สูงพอจะเอาชนะธรรมชาติได้
phuaakF khaoR meeM cheeM witH naiM phuuM miH bpraL thaehtF theeF ho:htL raaiH phrawH yangM maiF meeM thaehkF no:hM lo:hM yeeM theeF suungR phaawM jaL aoM chaH naH thamM maH chaatF daiF
"They live in a cruel and merciless environment because they do not possess sufficiently advanced technology to subjugate nature."

...การกลับไปหาธรรมชาติ จับปลาในหนอง ปลูกข้าว เก็บผักบุ้ง ผักกระเฉด ใช้ชีวิตอย่างกลมกลืนกับธรรมชาติ นั่นคือวิถีชีวิตของชาวนาอันสวยสดงดงาม
gaanM glapL bpaiM haaR thamM maH chaatF japL bplaaM naiM naawngR bpluukL khaaoF gepL phakL boongF phakL graL chaehtL chaiH cheeM witH yaangL glohmM gleuunM gapL thamM maH chaatF nanF kheuuM wiH theeR cheeM witH khaawngR chaaoM naaM anM suayR sohtL ngohtH ngaamM
"...returning to nature, fishing in the swamp, planting rice, harvesting morning glory and neptunia, living a life in harmony with nature all represent the beautiful life of the farmer."

ชาวลำปางผู้นี้มีรสนิยมละเมียดละไม ทำธุรกิจใกล้ชิดธรรมชาติ
chaaoM lamM bpaangM phuuF neeH meeM rohtH niH yohmM laH miiatF laH maiM thamM thooH raH gitL glaiF chitH thamM maH chaatF
"This person from Lampang has a gentle and mild temperament; he operates his business close to nature."

จึงควรที่จะอนุรักษ์ฟื้นฟูวัฒนธรรม วิถีชีวิตชุมชน ธรรมชาติ...
jeungM khuaanM theeF jaL aL nooH rakH feuunH fuuM watH thaH naH thamM wiH theeR cheeM witH choomM chohnM thamM maH chaatF
"So, we should preserve and sustain our culture and our rural way of life as well as our natural environment..."

ดังนั้น จึงมีทั้งธรรมชาติ และเสน่ห์ทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม
dangM nanH jeungM meeM thangH thamM maH chaatF laeH saL naehL thaangM bpraL watL saatL watH thaH naH thamM
"Therefore, [these cities] have a combination of natural [beauty], historical attraction, and culture."

เชียงใหม่มีต้นทุนทางธรรมชาติ คือป่า เขา น้ำตก ลำห้วย (ที่เหลือน้อยลงเรื่อย ๆ)
chiiangM maiL meeM dtohnF thoonM thaangM thamM maH chaatF kheuuM bpaaL khaoR namH dtohkL lamM huayF theeF leuuaR naawyH lohngM reuuayF
"Chiang Mai has natural assets including forests, mountains, waterfalls, streams (which are becoming increasingly scarce)."

สินค้าเพื่อการท่องเที่ยวนั้นไม่จำเป็นต้องเป็นต้นทุนที่ติดตัวมาแต่กำเนิด เช่น น้ำตก ทะเล ธรรมชาติ แต่เป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นก็ได้
sinR khaaH pheuuaF gaanM thaawngF thiaaoF nanH maiF jamM bpenM dtawngF bpenM dtohnF thoonM theeF dtitL dtuaaM maaM dtaaeL gamM neertL chenF namH dtohkL thaH laehM thamM maH chaatF dtaaeL bpenM singL theeF maH nootH saangF kheunF gaawF daiF
"It is not necessary that valuable tourist spots be those that have been around from time immemorial such as waterfalls, seas, and natural areas; but they may also include things constructed by man."

"แต่ถ้าตัดสินใจได้ว่าไม่อยากกลับ เบื่อหน่ายเต็มที เมื่อนั้นทั้งกายธาตุและวิญญาณ จะคืนสู่ธรรมชาติโดยถาวร"
dtaaeL thaaF dtatL sinR jaiM daiF waaF maiF yaakL glapL beuuaL naaiL dtemM theeM meuuaF nanH thangH gaaiM thaatF laeH winM yaanM jaL kheuunM suuL thamM maH chaatF dooyM thaaR waawnM
"“But, if [we] decide that we do not wish to return, that we are fed up [with our former lives], at that point both our bodies and our souls will enter the everlasting afterlife.” "

ไผ่- "คนไทยโชคดีมากนะครับที่ประเทศมีธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์และสวยงามอย่างนี้"
phaiL khohnM thaiM cho:hkF deeM maakF naH khrapH theeF bpraL thaehtF meeM thamM maH chaatF theeF ooL dohmM sohmR buunM laeH suayR ngaamM yaangL neeH
Phai: “The Thai people are very lucky that their country is so fertile and beautiful.”

เพราะการผลิตในระบบเศรษฐกิจพอเพียงแบบเขา เบียดเบียนธรรมชาติ, สัตว์อื่น และมนุษย์ด้วยกันน้อยที่สุด
phrawH gaanM phaL litL naiM raH bohpL saehtL thaL gitL phaawM phiiangM baaepL khaoR biiatL biianM thamM maH chaatF satL euunL laeH maH nootH duayF ganM naawyH theeF sootL
"[This is] because production under their version of sufficiency economics was the least exploitive of nature, other animals, and their fellow human beings."

คืนให้กลับสู่ธรรมชาติดังเดิม
kheuunM haiF glapL suuL thamM maH chaatF dangM deermM
Return to its natural state

ปัญญาธรรมชาติรักดินต้องปรับปรุง
bpanM yaaM thamM maH chaatF rakH dinM dtawngF bprapL bproongM
"[We] need to improve our knowledge of the natural process of the soil we love."