คณะกรรมการนโยบายข้าวแห่งชาติ
khaH naH gamM maH gaanM naH yo:hM baaiM khaaoF haengL chaatF
Department of Internal Trade

หมาไม่กินข้าวเลย ฉันไม่รู้ว่ามันเป็นอะไร
maaR maiF ginM khaaoF leeuyM chanR maiF ruuH waaF manM bpenM aL raiM
"The dog won’t eat at all. I don’t know what is the matter with him."

ทุบหม้อข้าวหม้อแกง
thoopH maawF khaaoF maawF gaaengM
"To take the bread out of one's mouth."

ข้าวบูดปลาร้า
khaaoF buutL bplaaM raaH
[lit.] "The rice is spoiled; the fish is rancid." — a marriage has soured."

คนกลุ่มหนึ่งกำลังจะเข้าไปซื้อข้าวเพื่อกักตุนไว้สำหรับการปั่นราคาข้าวให้สูงขึ้น
khohnM gloomL neungL gamM langM jaL khaoF bpaiM seuuH khaaoF pheuuaF gakL dtoonM waiH samR rapL gaanM bpanL raaM khaaM khaaoF haiF suungR kheunF
"One group is purchasing and hoarding rice in order to drive up prices."

เชื้อเพลิงชีวภาพเป็นต้นเหตุสำคัญที่ทำให้ราคาของข้าวและพืชอาหารทั้งหลายขยับตัวสูงขึ้นพรวดพราด
cheuuaH phleerngM cheeM waH phaapF bpenM dtohnF haehtL samR khanM theeF thamM haiF raaM khaaM khaawngR khaaoF laeH pheuutF aaM haanR thangH laaiR khaL yapL dtuaaM suungR kheunF phruaatF phraatF
"(Growing) plants for bio-fuel is an important reason for the dramatic increase the price of rice and many other food grains."

เรือนชั่วคราวนี้เป็นเรือนที่มีห้องเดียว สร้างเป็นเพิงต่อจากยุ้งข้าว
reuuanM chuaaF khraaoM neeH bpenM reuuanM theeF meeM haawngF diaaoM saangF bpenM pheerngM dtaawL jaakL yoongH khaaoF
"This temporary building is a one-room shelter; it was built as an extension to (an existing) rice granary."

สินค้าส่งออกที่น่าเป็นห่วงคือ สินค้าในหมวดการกสิกรรมโดยเฉพาะข้าว
sinR khaaH sohngL aawkL theeF naaF bpenM huaangL kheuuM sinR khaaH naiM muaatL gaanM gaL siL gamM dooyM chaL phawH khaaoF
"Export products which we are worried about include farm products, especially rice."

ในปีที่แล้วราคาข้าวสูงเป็นประวัติการณ์ ก่อนหน้านั้นราคายางก็ขึ้น อันเป็นผลพวงมาจากสินค้าโภคภัณฑ์ในตลาดโลกทะยานสูงขึ้น
naiM bpeeM theeF laaeoH raaM khaaM khaaoF suungR bpenM bpraL watH gaanM gaawnL naaF nanH raaM khaaM yaangM gaawF kheunF anM bpenM phohnR phuaangM maaM jaakL sinR khaaH pho:hkF khaH phanM naiM dtaL laatL lo:hkF thaH yaanM suungR kheunF
"Last year, the price of rice was at an historical high; before that, the price of rubber increased. Both of these were the result of increasingly higher commodity prices in world markets."

เด็กกินข้าว
dekL ginM khaaoF
"The child eats rice."

เด็กเล็กกินข้าว
dekL lekH ginM khaaoF
"The small child eats rice."

เก็บปากไว้กินข้าว
gepL bpaakL waiH ginM khaaoF
"If you have nothing to say, keep your mouth shut."

แมวดำพเนจรกินข้าวคลุกกับปลาทูอย่างตะกรุมตะกราม
maaeoM damM phaH naehM jaawnM ginM khaaoF khlookH gapL bplaaM thuuM yaangL dtaL groomM dtaL graamM
"The black cat roams from place to place voraciously eating rice mixed with fish."

เนื้อที่สำหรับปลูกข้าวในจังหวัดอยุธยากว้างขวางมาก
neuuaH theeF samR rapL bpluukL khaaoF naiM jangM watL aL yootH thaH yaaM gwaangF khwaangR maakF
"The rice growing area is Ayutthiya is vast indeed."

ข้าวที่เธอหุงแข็งกรากจนกลืนไม่ลง
khaaoF theeF thuuhrM hoongR khaengR graakL johnM gleuunM maiF lohngM
"The rice you cooked is so dry that I could hardly swallow it."

แม่เอาทัพพีควานลงไปขูดข้าวที่ไหม้ติดก้นหม้อ
maaeF aoM thapH pheeM khwaanM lohngM bpaiM khuutL khaaoF theeF maiF dtitL gohnF maawF
"My mother used her rice spatula to dig out the burned rice stuck to the bottom of the pot."

ใครเลยจะนึกว่าข้าวแดงที่ จัดเสิร์ฟในเรือนจำจะกลับมาได้รับความนิยม กลายเป็นข้าวสุดฮอตของ บรรดาผู้รักสุขภาพในปัจจุบัน
khraiM leeuyM jaL neukH waaF khaaoF daaengM theeF jatL seerfL naiM reuuanM jamM jaL glapL maaM daiF rapH khwaamM niH yohmM glaaiM bpenM khaaoF sootL haawtF khaawngR banM daaM phuuF rakH sookL khaL phaapF naiM bpatL jooL banM
"Who would have thought that “red rice” which is served to inmates would become popular [as the] hottest thing among those who are concerned about their health?"

ทุกวันนี้ชีวิตเธอช่างรันทดนัก ต้องกินน้ำตาต่างข้าวทุกมื้อ
thookH wanM neeH cheeM witH thuuhrM changF ranM thohtH nakH dtawngF ginM naamH dtaaM dtaangL khaaoF thookH meuuH
"These days she is very depressed; she cries all the time."

อาการอกหักของเขาดูท่าจะเป็นเอามากถึงขั้นกินข้าวไม่ลงเลย
aaM gaanM ohkL hakL khaawngR khaoR duuM thaaF jaL bpenM aoM maakF theungR khanF ginM khaaoF maiF lohngM leeuyM
"He is so broken-hearted that he can hardly bring himself to eat."

อาหารที่ให้สังกะสีปานกลางได้แก่ถั่วเมล็ดแห้งและข้าวที่ขัดสีแต่น้อย
aaM haanR theeF haiF sangR gaL seeR bpaanM glaangM daiF gaaeL thuaaL maH letH haaengF laeH khaaoF theeF khatL seeR dtaaeL naawyH
"Foods which contains a moderate amount of zinc include dried peas and brown rice."

คุณต้องใส่เอี๊ยมให้ลูกก่อนป้อนข้าว
khoonM dtawngF saiL iiamH haiF luukF gaawnL bpaawnF khaaoF
"You need to put the baby's bib on before you feed him."

ในจานมีข้าวเยอะ
naiM jaanM meeM khaaoF yuhH
"There's a lot of rice on the plate."

นี่ข้าวที่คุณฝากให้ฉันซื้อให้คุณ
neeF khaaoF theeF khoonM faakL haiF chanR seuuH haiF khoonM
"Here's the rice you asked me to buy for you."

ชาวบ้านจะบริจาคข้าวที่เป็นผลผลิตส่วนเกินให้แก่วัด
chaaoM baanF jaL baawM riH jaakL khaaoF theeF bpenM phohnR phaL litL suaanL geernM haiF gaaeL watH
"The villagers will donate any surplus rice they produce to the temple."

เราไม่อยากให้ต่างชาติมาแอบใช้นอมินีซื้อที่เกษตร แล้วจ้างชาวนาปลูกข้าว...
raoM maiF yaakL haiF dtaangL chaatF maaM aaepL chaiH naawM miH neeM seuuH theeF gaL saehtL laaeoH jaangF chaaoM naaM bpluukL khaaoF
"We do not want to see foreigners secretly using nominees to acquire agricultural lands and then hiring farmers to plant rice [for them]..."

...เพราะข้าวจะแพง ชาวนาจะต้องน้ำตาเช็ดหัวเข่า
phrawH khaaoF jaL phaaengM chaaoM naaM jaL dtawngF namH dtaaM chetH huaaR khaoL
"...because rice will be expensive and farmers will be heartbroken."

ขอข้าวเพิ่มได้ไหมคะ
khaawR khaaoF pheermF daiF maiH khaH
"Can we have some more rice?"

ฉันไม่กินเนื้อสัตว์หมูเนื้อไข่ปลาอาหารทะเลนมข้าวถั่วผลไม้เปลือกแข็งค่ะ
chanR maiF ginM neuuaH satL muuR neuuaH khaiL bplaaM aaM haanR thaH laehM nohmM khaaoF thuaaL phohnR laH maaiH bpleuuakL khaengR khaF
"I do not eat meat / pork / beef / eggs / fish / seafood / milk / rice / beans / nuts."

วรรณกินข้าวอยู่
wanM ginM khaaoF yuuL
"Wann is eating (rice)."

มาลีกินข้าวต่อ
maaM leeM ginM khaaoF dtaawL
"Malee continued eating rice."

ต้นข้าวในนาแตกกออวบงามใกล้ออกรวงเต็มทีแล้ว
dtohnF khaaoF naiM naaM dtaaekL gaawM uaapL ngaamM glaiF aawkL ruaangM dtemM theeM laaeoH
"In the fields the ripening buds were about to burst forth into full kernels."

ลุงใสเดินหว่านปุ๋ยในนาอย่างระมัดระวังไม่ให้เท้าไปเหยียบต้นข้าวหรือแม้แต่ใบข้าว
loongM saiR deernM waanL bpuyR naiM naaM yaangL raH matH raH wangM maiF haiF thaaoH bpaiM yiiapL dtohnF khaaoF reuuR maaeH dtaaeL baiM khaaoF
"Uncle Sai broadcast fertilizer over the fields, being careful not to trample the rice stalks or even on their leaves."

ความสุขของชาวนาอย่างลุงใสไม่มีอะไรมากไปกว่าการได้เดินมาดูความเติบโตของต้นข้าวทุก ๆ วัน
khwaamM sookL khaawngR chaaoM naaM yaangL loongM saiR maiF meeM aL raiM maakF bpaiM gwaaL gaanM daiF deernM maaM duuM khwaamM dteerpL dto:hM khaawngR dtohnF khaaoF thookH thookH wanM
"Rice farmers are never as happy as when they can walk among their fields and watch their rice grow higher each day."

ยิ่งเมื่อข้าวออกรวง กลิ่นเกสรดอกข้าวหอมกำจายไปทั้งทุ่ง
yingF meuuaF khaaoF aawkL ruaangM glinL gaehM saawnR daawkL khaaoF haawmR gamM jaaiM bpaiM thangH thoongF
"This is especially true when the rice bursts forth into kernels and the fragrance of the rice flower pollen wafts over the fields."

ระดับน้ำในนาก็พอแช่ต้นข้าวตามปกติ
raH dapL naamH naiM naaM gaawF phaawM chaaeF dtohnF khaaoF dtaamM bpohkL dtiL
"The level of the water soaked the fields at it normally does."

หนึ่งชั่วโมงถัดมาแกต้องลุยน้ำเหนือเข่าพอกวาดตามองไปรอบตัว เห็นระลอกคลื่นซัดใบข้าวไหวระริก
neungL chuaaF mo:hngM thatL maaM gaaeM dtawngF luyM naamH neuuaR khaoL phaawM gwaatL dtaaM maawngM bpaiM raawpF dtuaaM henR raH laawkF khleuunF satH baiM khaaoF waiR raH rikH
"Just one hour later, he had to wade through water above knee-height. When he wiped his eyes and looked around, he noticed that the ripples had caused the leaves on the rice stalks to vibrate."

ข้าวเขียวทั้งทุ่งเมื่อสองชั่วโมงที่ที่แล้ว เริ่มเห็นเพียงปลายใบปริ่มน้ำ
khaaoF khiaaoR thangH thoongF meuuaF saawngR chuaaF mo:hngM theeF theeF laaeoH reermF henR phiiangM bplaaiM baiM bprimL naamH
"The rice fields appeared green a scant two hours earlier; now all that could be seen were the tops of the leaves peeking through the water."

บริเวณที่เคยมีข้าวเขียวขจีบัดนี้กลายเป็นทะเลเวิ้งว้าง
baawM riH waehnM theeF kheeuyM meeM khaaoF khiaaoR khaL jeeM batL neeH glaaiM bpenM thaH laehM weerngH waangH
"The area which used to be a bright green field of rice now has become a vast, empty sea."

วัสดุอุปกรณ์ที่ชาวบ้านใช้หมักปลาร้านั้นที่สำคัญ เกลือ ขาดไม่ได้เลย รำ ข้าวคั่ว
watH saL dooL ooL bpaL gaawnM theeF chaaoM baanF chaiH makL bplaaM raaH nanH theeF samR khanM gleuuaM khaatL maiF daiF leeuyM ramM khaaoF khuaaF
"The most important ingredient which the villagers use to make fermented fish is salt; you can’t make fermented fish without it. Also they use rice-bran and roasted rice."

ผมเติบโตมาก็ด้วยข้าวก้นบาตร
phohmR dteerpL dto:hM maaM gaawF duayF khaaoF gohnF baatL
"I was a kid who grew up in the temple [dependent on the care of the monks]."

กระติบข้าวเหนียว หวดนึ่งข้าว สินค้าจำพวกเหล็ก เช่น มีด จอบ เสียม สารพัดพวกเวชภัณฑ์ก็มี
graL dtipL khaaoF niaaoR huaatL neungF khaaoF sinR khaaH jamM phuaakF lekL chenF meetF jaawpL siiamR saaR raH phatH phuaakF waehtF chaH phanM gaawF meeM
"Woven sticky rice carriers; rice steamers; metal utensils such as knives, hoes, and spades; and all kinds of medical supplies are sold [in the market]."

ไทยไม่เพียงเป็นประเทศที่ส่งข้าวออกมากที่สุดในโลกเท่านั้น ปริมาณการส่งออกของไทยยังมากถึงราว ๆ หนึ่งในสามของปริมาณข้าวทั้งหมดที่ซื้อขายกันอยู่ระหว่างประเทศอีกด้วย
thaiM maiF phiiangM bpenM bpraL thaehtF theeF sohngL khaaoF aawkL maakF theeF sootL naiM lo:hkF thaoF nanH bpaL riH maanM gaanM sohngL aawkL khaawngR thaiM yangM maakF theungR raaoM raaoM neungL naiM saamR khaawngR bpaL riH maanM khaaoF thangH mohtL theeF seuuH khaaiR ganM yuuL raH waangL bpraL thaehtF eekL duayF
"Thailand not only is the world’s leading rice exporter, but the amount exported by Thailand also amounts to approximately one-third of all rice traded in world markets."

นโยบายรับประกันราคาข้าวของไทยอาจลงเอยด้วยการต้องใช้เงินมากมายมหาศาล แต่ไดผลตอบแทนไม่คุ้มค่า
naH yo:hM baaiM rapH bpraL ganM raaM khaaM khaaoF khaawngR thaiM aatL lohngM eeuyM duayF gaanM dtawngF chaiH ngernM maakF maaiM maH haaR saanR dtaaeL daiM phohnR dtaawpL thaaenM maiF khoomH khaaF
"Thailand’s policy of price guarantees for rice might end up with the need to spend huge amounts of money, but the results might not be commensurate with the costs."

แม่แม่โพสพ เป็นเทพธิดา หรือเทพีประจำพืชพรรณธัญชาติ ซึ่งหมายถึง ต้นข้าว...
maaeF maaeF pho:hM sohpL bpenM thaehpF thiH daaM reuuR thaehM pheeM bpraL jamM pheuutF phanM thanM yaH chaatF seungF maaiR theungR dtohnF khaaoF
"Mae Posop is a deity or the goddess of grains and plants which means, [primarily], rice..."

...ว่าเป็นผู้ที่คุ้มครองดูแลต้นข้าวให้เจริญงอกงาม ให้ผลิตผลอันอุดม
waaF bpenM phuuF theeF khoomH khraawngM duuM laaeM dtohnF khaaoF haiF jaL reernM ngaawkF ngaamM haiF phaL litL dtaL phohnR anM ooL dohmM
"...as a being who protects and looks after rice plants as they grow and develop to produce a bountiful crop."

ในการทำนาชาวนาจะทำพิธีบูชาแม่โพสพด้วยอาหาร มีข้าวปากหม้อ กล้วย ต้นอ้อยเป็นต้น เพื่อหวังให้ข้าวงอกออกรวงงาม
naiM gaanM thamM naaM chaaoM naaM jaL thamM phiH theeM buuM chaaM maaeF pho:hM sohpL duayF aaM haanR meeM khaaoF bpaakL maawF gluayF dtohnF aawyF bpenM dtohnF pheuuaF wangR haiF khaaoF ngaawkF aawkL ruaangM ngaamM
"In tending their fields, farmers pay homage and perform ceremonies to Mae Posop with items of food; they offer up, for example, the first spoonfuls of rice from the pot, bananas, and sugarcane to fulfill their hopes that their rice crops will burst forth with bountiful and full kernels."

เพราะการทำนาซึ่งทำแต่ปีละครั้งนั้น หากข้าวไม่ให้ผลเต็มที่ มีภัยธรรมชาติน้ำท่วมนาล่ม น้ำน้อยข้าวไม่งาม...
phrawH gaanM thamM naaM seungF thamM dtaaeL bpeeM laH khrangH nanH haakL khaaoF maiF haiF phohnR dtemM theeF meeM phaiM thamM maH chaatF naamH thuaamF naaM lohmF naamH naawyH khaaoF maiF ngaamM
"Because growing rice is a one-year-long cycle, if the rice plants do not produce a full crop, or there is a natural disaster, or if flooding causes the fields to collapse, or if a drought causes the rice plants to under-produce..."

...หรือมีตัวเพลี้ย ปู สัตว์ร้ายลงกินทำลายข้าว ก็ต้องทนลำบากไปตลอดปี
reuuR meeM dtuaaM phliiaH bpuuM satL raaiH lohngM ginM thamM laaiM khaaoF gaawF dtawngF thohnM lamM baakL bpaiM dtaL laawtL bpeeM
"...or if aphids, crabs, or other wild animals destroy the rice crop, then the farmer will suffer for the entire year."

ชาวนาทำพิธีบูชาแม่โพสพ ก็เพื่อสร้างขวัญและกำลังใจให้มีความหวังความมั่นใจว่าข้าวจะให้ผลอุดมสมบูรณ์
chaaoM naaM thamM phiH theeM buuM chaaM maaeF pho:hM sohpL gaawF pheuuaF saangF khwanR laeH gamM langM jaiM haiF meeM khwaamM wangR khwaamM manF jaiM waaF khaaoF jaL haiF phohnR ooL dohmM sohmR buunM
"Rice farmers engage in ceremonies to venerate Mae Posop in order to instill morale and courage and to give them hope and confidence that the rice crop be full and bountiful."

นั่งพับเพียบเท้าแขนซ้าย มือขวาถือรวงข้าวที่มีเมล็ดข้าวแน่นเต็มรวง
nangF phapH phiiapF thaaoH khaaenR saaiH meuuM khwaaR theuuR ruaangM khaaoF theeF meeM maH letH khaaoF naaenF dtemM ruaangM
"[She] sits with her legs tucked under her left side, her left hand is resting [on the floor], and in her right hand [she] holds a sheaf of rice which sports firm, full kernels."

และข้าวนั่นเองคือแม่โพสพ
laeH khaaoF nanF aehngM kheuuM maaeF pho:hM sohpL
"And, it is rice itself which is Mae Posop."

คนไทยจึงให้ความเคารพข้าว ไม่ใช้คำหยาบคาย หรือแช่งด่าต้นข้าว หรือเมล็ดข้าว
khohnM thaiM jeungM haiF khwaamM khaoM rohpH khaaoF maiF chaiH khamM yaapL khaaiM reuuR chaaengF daaL dtohnF khaaoF reuuR maH letH khaaoF
"The Thai people thus treat rice respectfully; they do not speak rudely of rice, nor do they curse the stalks or its grains."

ถ้าทำข้าวหก ก็จะก้มลงเก็บอย่างเรียบร้อย
thaaF thamM khaaoF hohkL gaawF jaL gohmF lohngM gepL yaangL riiapF raawyH
"If [you] cause rice to fall [to the ground], [you] bend down and gather the kernels very carefully."

ข้าวจะเก็บไว้เป็นที่เป็นทางอย่างเรียบร้อย ไม่ทิ้งเรี่ยราดเลอะเทอะ...
khaaoF jaL gepL waiH bpenM theeF bpenM thaangM yaangL riiapF raawyH maiF thingH riiaF raatF luhH thuhH
"Rice is stored carefully in its own special location; [you] do not leave rice carelessly scattered about..."

เมื่อรับประทานข้าวก็จะรับประทานอย่างเรียบร้อย ไม่ทำเลอะเทอะมูมมาม
meuuaF rapH bpraL thaanM khaaoF gaawF jaL rapH bpraL thaanM yaangL riiapF raawyH maiF thamM luhH thuhH muumM maamM
"When [you] eat rice, [you] should eat it with proper manners and should not make a mess or eat sloppily."

เมื่ออิ่มข้าวก็จะไหว้ขอบคุณแม่โพสพ
meuuaF imL khaaoF gaawF jaL waiF khaawpL khoonM maaeF pho:hM sohpL
"When [you] finish eating, [you] should “wai” to express thanks to Mae Posop."

ถ้าจะเอาข้าวให้สัตว์กินจะต้องใส่ภาชนะ หรือมีใบไม้ใบตองรอง ไม่ทิ้งกองข้าวบนพื้นดิน
thaaF jaL aoM khaaoF haiF satL ginM jaL dtawngF saiL phaaM chaH naH reuuR meeM baiM maaiH baiM dtaawngM raawngM maiF thingH gaawngM khaaoF bohnM pheuunH dinM
"If you give rice to an animal, you should put it in a dish or serve it in a banana or other leaf; you should not just dump the rice on the ground."

การลักขโมยข้าวถือเป็นสิ่งอปมงคลอย่างร้ายแรงที่สุด
gaanM lakH khaL mooyM khaaoF theuuR bpenM singL aL bpaL mohngM khohnM yaangL raaiH raaengM theeF sootL
"Stealing rice is the most inauspicious thing one can do."

การที่คนไทยปฏิบัติต่อข้าวมาแต่โบราณเช่นนี้ นับเป็นวัฒนธรรมทางจิตใจที่แสดงถึงความเป็นผู้มีความกตัญญูแม้กับผู้ที่มิใช่มนุษย์ เป็นวัฒนธรรมที่ดี
gaanM theeF khohnM thaiM bpaL dtiL batL dtaawL khaaoF maaM dtaaeL bo:hM raanM chenF neeH napH bpenM watH thaH naH thamM thaangM jitL jaiM theeF saL daaengM theungR khwaamM bpenM phuuF meeM khwaamM gaL dtanM yuuM maaeH gapL phuuF theeF miH chaiF maH nootH bpenM watH thaH naH thamM theeF deeM
"The fact that Thais have acted this way from ancient times is considered a spiritual and cultural artifact which shows that they are people who express their gratitude even to non-human powers; this is an admirable cultural trait."

ขอข้าวหน่อยได้ไหม
khaawR khaaoF naawyL daiF maiH
"May I have a little rice?"

ข้าวกล้องคือข้าวที่สีเอาเปลือก (แกลบ) ออกโดยที่ยังมีจมูกข้าว และเยื่อหุ้มเมล็ดข้าว (รำ) อยู่
khaaoF glaawngF kheuuM khaaoF theeF seeR aoM bpleuuakL glaaepL aawkL dooyM theeF yangM meeM jaL muukL khaaoF laeH yeuuaF hoomF maH letH khaaoF ramM yuuL
"Brown rice is rice which has been processed to remove the husk (leaving the hull), but has not been milled to remove the rice germ or the seed coat (leaving the bran)."

สำหรับข้าวขาวที่เรากินกันอยู่นั้น เป็นข้าวที่เกิดจากการขัดสีหลาย ๆ ครั้ง จนเยื่อหุ้มเมล็ดข้าวและจมูกข้าวหลุดออกไป จนเหลือแต่เนื้อในของข้าว
samR rapL khaaoF khaaoR theeF raoM ginM ganM yuuL nanH bpenM khaaoF theeF geertL jaakL gaanM khatL seeR laaiR laaiR khrangH johnM yeuuaF hoomF maH letH khaaoF laeH jaL muukL khaaoF lootL aawkL bpaiM johnM leuuaR dtaaeL neuuaH naiM khaawngR khaaoF
"As for white rice that is our staple food, this is rice which is milled and polished several times until the bran and the rice germ are completely gone and only the kernel remains."

ข้าวกล้องบางคนเรียกกันติดปากว่าข้าวซ้อมมือหรือข้าวแดงเนื่องจากในสมัยโบราณชาวบ้านใช้วิธีตำข้าวกินกันเอง
khaaoF glaawngF baangM khohnM riiakF ganM dtitL bpaakL waaF khaaoF saawmH meuuM reuuR khaaoF daaengM neuuangF jaakL naiM saL maiR bo:hM raanM chaaoM baanF chaiH wiH theeM dtamM khaaoF ginM ganM aehngM
"Some people call brown rice “hand-milled rice” or “red rice” because in former times local people would pound and process handfuls of rice for their own daily needs."

ปัจจุบันเราใช้เครื่องจักรสีข้าวแทน
bpatL jooL banM raoM chaiH khreuuangF jakL seeR khaaoF thaaenM
"Nowadays we use a machine to polish rice [instead of doing it by hand]."

ข้าวกล้อง หรือที่เรียกติดปากว่าข้าวซ้อมมือหรือข้าวแดงคือข้าวที่สีเอาเปลือกออก โดยยังมีจมูกข้าวและเยื่อหุ้มเมล็ดข้าวอยู่
khaaoF glaawngF reuuR theeF riiakF dtitL bpaakL waaF khaaoF saawmH meuuM reuuR khaaoF daaengM kheuuM khaaoF theeF seeR aoM bpleuuakL aawkL dooyM yangM meeM jaL muukL khaaoF laeH yeuuaF hoomF maH letH khaaoF yuuL
"Unpolished rice or as we call it “hand-milled rice” or brown rice is rice which has had the husk removed but which still contains the rice germ and the bran."

ข้าวคือธัญญาหารสำคัญที่หล่อเลี้ยงชีวิตคนค่อนโลกโดยไม่แบ่งชนชั้นวรรณะ
khaaoF kheuuM thanM yaaM haanR samR khanM theeF laawL liiangH cheeM witH khohnM khaawnF lo:hkF dooyM maiF baengL chohnM chanH wanM naH
"Rice is an important grain which feeds almost the entire world, without respect to social class."

ข้าวเป็นผลิตผลหลักในระบบเศรษฐกิจแบบเลี้ยงตัวเองของไทยมานาน
khaaoF bpenM phaL litL dtaL phohnR lakL naiM raH bohpL saehtL thaL gitL baaepL liiangH dtuaaM aehngM khaawngR thaiM maaM naanM
"Rice has been a primary subsistence crop in the Thai economy since time immemorial."

มีการเพิ่มผลผลิตข้าว โดยเพิ่มพื้นที่การปลูกข้าว และขุดคลองต่าง ๆ ใช้ในการชลประทาน
meeM gaanM pheermF phohnR phaL litL khaaoF dooyM pheermF pheuunH theeF gaanM bpluukL khaaoF laeH khootL khlaawngM dtaangL dtaangL chaiH naiM gaanM chohnM laH bpraL thaanM
"Rice production increased through greater application of farmland to such production and the excavation of canals to provide irrigation [to those farms]."

ข้าวจึงเป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญของประเทศไทย
khaaoF jeungM bpenM sinR khaaH sohngL aawkL theeF samR khanM khaawngR bpraL thaehtF thaiM
"Rice thus became an important export crop for Thailand."

กรุงเทพฯ กลายเป็นศูนย์กลางการค้าข้าว ซึ่งอยู่ในมือพ่อค้าชาวจีนเกือบทั้งสิ้น
groongM thaehpF glaaiM bpenM suunR glaangM gaanM khaaH khaaoF seungF yuuL naiM meuuM phaawF khaaH chaaoM jeenM geuuapL thangH sinF
"Bangkok became the commercial center for rice [trading] which became fully under the control of Chinese traders."

ข้าวจากชาวนากว่าจะถึงมือผู้บริโภค ต้องผ่านกระบวนการค้าขายหลายต่อ
khaaoF jaakL chaaoM naaM gwaaL jaL theungR meuuM phuuF baawM riH pho:hkF dtawngF phaanL graL buaanM gaanM khaaH khaaiR laaiR dtaawL
"Before a farmer’s rice reaches the consumer, [the rice] must pass through a number of commercial processes."

แต่สภาพการค้าขายข้าวในวันนี้เปลี่ยนไปมากเพราะชาวนาจะนำข้าวไปจำนำกับโรงสีโดยตรง
dtaaeL saL phaapF gaanM khaaH khaaiR khaaoF naiM wanM neeH bpliianL bpaiM maakF phrawH chaaoM naaM jaL namM khaaoF bpaiM jamM namM gapL ro:hngM seeR dooyM dtrohngM
"However, today the process of selling rice on a commercial basis has changed significantly because farmers are pledging their production directly to the rice mills."

และเมื่อข้าวครบกำหนดระยะจำนำ รัฐก็สามารถนำไปขายในระบบจีทูจี หรือนำไปประมูลให้กับบริษัทเอกชน
laeH meuuaF khaaoF khrohpH gamM nohtL raH yaH jamM namM ratH gaawF saaR maatF namM bpaiM khaaiR naiM raH bohpL jeeM thuuM jeeM reuuR namM bpaiM bpraL muunM haiF gapL baawM riH satL aehkL gaL chohnM
"And, when the rice pledging period is complete, the government is able to include this production in the G-to-G system or to offer the rice for bid to private companies."

แม้ว่าข้าวผัดจะเป็นเมนูที่ดูเหมือนจะทำได้ไม่ลำบากยากนักแต่อย่างใด แต่การจะผัดข้าวให้ออกมาได้อร่อย ก็ต้องใช้ฝีมือกันอยู่เหมือนกัน
maaeH waaF khaaoF phatL jaL bpenM maehM nuuM theeF duuM meuuanR jaL thamM daiF maiF lamM baakL yaakF nakH dtaaeL yaangL daiM dtaaeL gaanM jaL phatL khaaoF haiF aawkL maaM daiF aL raawyL gaawF dtawngF chaiH feeR meuuM ganM yuuL meuuanR ganM
"Even though it seems as if fried rice is a dish that can be cooked with no difficulty at all, it does require some skill to produce this tasty stir fried dish."

เวลาผัดข้าวก็ต้องใช้ไฟที่มีกำลังพอเหมาะพอเจาะและมีจังหวะการใส่เครื่องเคราต่าง ๆ ที่พอดีกัน
waehM laaM phatL khaaoF gaawF dtawngF chaiH faiM theeF meeM gamM langM phaawM mawL phaawM jawL laeH meeM jangM waL gaanM saiL khreuuangF khraoM dtaangL dtaangL theeF phaawM deeM ganM
"When you fry rice you need to use just the right amount of heat and you have to add the ingredients at just the right time, in the right amounts, and in the proper order."

ผมไม่สามารถเปิดเผยข้อมูลการขายข้าวได้เพราะ เป็นความลับและเกรงใจจะกระทบกระเทือนกับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
phohmR maiF saaR maatF bpeertL pheeuyR khaawF muunM gaanM khaaiR khaaoF daiF phrawH bpenM khwaamM lapH laeH graehngM jaiM jaL graL thohpH graL theuuanM gapL khwaamM samR phanM raH waangL bpraL thaehtF
"I am unable to disclose the facts regarding the sales of rice because they are secret and I am concerned that [making such a disclosure] would have international repercussions."

โครงการรับจำนำข้าว จะทำให้ประเทศเสียหายหนัก เพราะข้าวที่รับจำนำมาจะขายไม่ได้ หรือขายขาดทุน
khro:hngM gaanM rapH jamM namM khaaoF jaL thamM haiF bpraL thaehtF siiaR haaiR nakL phrawH khaaoF theeF rapH jamM namM maaM jaL khaaiR maiF daiF reuuR khaaiR khaatL thoonM
The rice pledging program is causing real losses to the nation because [the government] is buying more rice than it can sell or need to sell at a loss.

การระบายข้าวในสต๊อกรัฐบาล ได้ถูกปิดเป็นความลับดำมืดไม่มีใครรู้กำไรหรือขาดทุน
gaanM raH baaiM khaaoF naiM saL dtaawkH ratH thaL baanM daiF thuukL bpitL bpenM khwaamM lapH damM meuutF maiF meeM khraiM ruuH gamM raiM reuuR khaatL thoonM
"The amount of rice released from the government stockpile is a deep dark secret. No one knows the profit or loss [realized]."

การปิดบัญชีโครงการรับจำนำข้าว ยังไม่สามารถทำได้จนกว่าจะมีการระบายข้าวในสต๊อกออกไปจนหมด
gaanM bpitL banM cheeM khro:hngM gaanM rapH jamM namM khaaoF yangM maiF saaR maatF thamM daiF johnM gwaaL jaL meeM gaanM raH baaiM khaaoF naiM saL dtaawkH aawkL bpaiM johnM mohtL
"The books on the rice pledging program cannot be closed until all of the stockpiled rice has been disposed of."

โดยมากจะทำจากฟางข้าว
dooyM maakF jaL thamM jaakL faangM khaaoF
Mostly, [the scarecrows] are made of straw.

แต่ว่าคนส่วนใหญ่ ผมก็ไม่รู้นะว่าเขาคิดยังไงถึงเอาปลาให้แมวกิน แล้วก็สืบทอดกันมา คือเอาข้าวคลุกปลาทูให้แมวกิน
dtaaeL waaF khohnM suaanL yaiL phohmR gaawF maiF ruuH naH waaF khaoR khitH yangM ngaiM theungR aoM bplaaM haiF maaeoM ginM laaeoH gaawF seuupL thaawtF ganM maaM kheuuM aoM khaaoF khlookH bplaaM thuuM haiF maaeoM ginM
"However, most people—I do not know how they figured out how to give fish to cats to eat and pass this [knowledge] onto others—mix rice and mackerel and feed it to their fish."

เท่าที่ทราบครับการให้ยูเรียมากเกินไปมีผลทำให้ข้าวลีบ ห้ามใส่ในช่วงข้าวตั้งท้อง
thaoF theeF saapF khrapH gaanM haiF yuuM riiaM maakF geernM bpaiM meeM phohnR thamM haiF khaaoF leepF haamF saiL naiM chuaangF khaaoF dtangF thaawngH
"As far as we know, the application of too much urea causes rice grains to atrophy; we should not apply it during the period which the rice plants are just beginning sprout grains."

อาหารที่นั่นจะเป็นอาหารประเภทอาหารทะเลนะครับแล้วก็อาจจะมีข้าวบ้าง
aaM haanR theeF nanF jaL bpenM aaM haanR bpraL phaehtF aaM haanR thaH laehM naH khrapH laaeoH gaawF aatL jaL meeM khaaoF baangF
"The food there was seafood and [some places] might have some rice too."

แล้วเราก็สั่งข้าวผัดมาจานใหญ่ๆเพราะว่าคนไทยชอบกินข้าว
laaeoH raoM gaawF sangL khaaoF phatL maaM jaanM yaiL yaiL phrawH waaF khohnM thaiM chaawpF ginM khaaoF
"And we ordered a large plate of fried rice because [we] Thai like to eat rice."

ถ้าไม่มีข้าวรู้สึกไม่อิ่มนะครับ
thaaF maiF meeM khaaoF ruuH seukL maiF imL naH khrapH
"If there is no rice [to eat], we feel like we are not full."

มื้อหนึ่งเป็นร้านซูชีที่ "แป้ง"พาไป ปลาชิ้นใหญ่มากจนแทบไม่เห็นข้าว
meuuH neungL bpenM raanH suuM cheeM theeF bpaaengF phaaM bpaiM bplaaM chinH yaiL maakF johnM thaaepF maiF henR khaaoF
"One meal, in a restaurant that Paeng took us to, was a sushi restaurant and had pieces of fish, so large that we could hardly see the rice."

ผมซื้อปลาหิมะย่างน้ำซีอิ๊ว ข้าวปั้น และซูชิ จากสถานีต้นทาง
phohmR seuuH bplaaM hiL maH yaangF naamH seeM iuH khaaoF bpanF laeH suuM chiH jaakL saL thaaR neeM dtohnF thaangM
"I bought sablefish broiled with soy sauce and balled rice at the departure station."

หรือไม่ก็คลุกข้าวกับปลาทูให้มันทิ้งไว้ตรงนั้นล่ะ
reuuR maiF gaawF khlookH khaaoF gapL bplaaM thuuM haiF manM thingH waiH dtrohngM nanH laF
"Or, we mix rice with mackerel and leave it there for them to eat."

ผมรู้สึกว่า แมวจะชอบข้าวคลุกปลาทูมากกว่าอาหารเม็ดอีกนะครับ
phohmR ruuH seukL waaF maaeoM jaL chaawpF khaaoF khlookH bplaaM thuuM maakF gwaaL aaM haanR metH eekL naH khrapH
"I feel that cats like the fish and rice mixture more than they like the dry cat food."

ก่อนจะทำ หมอต้องให้เรางดให้อาหารแมวก่อน ก็คือ งดให้ข้าว งดให้น้ำมันแล้วก็จำกัดบริเวณมันหนึ่งคืน เพื่อเตรียมตัวผ่าตัด
gaawnL jaL thamM maawR dtawngF haiF raoM ngohtH haiF aaM haanR maaeoM gaawnL gaawF kheuuM ngohtH haiF khaaoF ngohtH haiF naamH manM laaeoH gaawF jamM gatL baawM riH waehnM manM neungL kheuunM pheuuaF dtriiamM dtuaaM phaaL dtatL
"Before the operation, the vet has us not giving her food, that is, stop giving her food and water and restrict her movements for one night to prepare her for the operation."

แมลงตัวเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลเป็นพาหะเชื้อไวรัสที่ทำลายต้นข้าว ตั้งแต่ระยะต้นกล้าจนกระทั่งถึงระยะแตกกอเต็มที่
maH laaengM dtuaaM phliiaH graL do:htL seeR namH dtaanM bpenM phaaM haL cheuuaH waiM ratH theeF thamM laaiM dtohnF khaaoF dtangF dtaaeL raH yaH dtohnF glaaF johnM graL thangF theungR raH yaH dtaaekL gaawM dtemM theeF
"The brown plant-hopper is a carrier for the virus which destroys rice plants from the time the seedlings are planted until the time the seedlings fully branch out."

ในน้ำมีปลาในนามีข้าว
naiM naamH meeM bplaaM naiM naaM meeM khaaoF
"There is food and rice in abundance." "We are a rich country." "No one is starving."

สำหรับฉัน สะดุดใจทุกทีขณะตักข้าวใส่บาตร
samR rapL chanR saL dootL jaiM thookH theeM khaL naL dtakL khaaoF saiL baatL
"As for me, I pause to think every time I spoon rice into [a monk’s] bowl."

เมื่อเหลือบมองลงไปในบาตรก็เห็นธนบัตรยี่สิบบาท ร้อยบาท คลุกวงในกับข้าวสวยหลากสีมีทั้งข้าวเกลี้ยง ข้าวกล้องและ ข้าวแดงที่ควันยังกรุ่น ๆ อยู่เลย
meuuaF leuuapL maawngM lohngM bpaiM naiM baatL gaawF henR thaH naH batL yeeF sipL baatL raawyH baatL khlookH wohngM naiM gapL khaaoF suayR laakL seeR meeM thangH khaaoF gliiangF khaaoF glaawngF laeH khaaoF daaengM theeF khwanM yangM groonL yuuL leeuyM
"When I peer into the begging bowl I see twenty and one-hundred baht bills all mixed in with the cooked rice of many colors, including white rice, brown rice, and red rice, all still steaming hot."

ข้าวที่มีเงินปนอยู่ในนั้น ใจคิด แต่ปากไม่ได้ถามพระออกไป
khaaoF theeF meeM ngernM bpohnM yuuL naiM nanH jaiM khitH dtaaeL bpaakL maiF daiF thaamR phraH aawkL bpaiM
"I think about the rice with the money mixed in, but I don’t ask the monks about it."

ได้แต่ใส่ลงไปแล้วก็ใส่กับข้าวถุงลงไปอีก ก็สะดุดใจอีก เมื่อถุงพลาสติกไปอยู่บนข้าว
daiF dtaaeL saiL lohngM bpaiM laaeoH gaawF saiL gapL khaaoF thoongR lohngM bpaiM eekL gaawF saL dootL jaiM eekL meuuaF thoongR phlaatF dtikL bpaiM yuuL bohnM khaaoF
"I just ladle [the rice into his bowl] then I put bags of food down into it, and I am caught up short again when the plastic bag rests on top of the rice."

เพราะการที่ข้าวในบาตรสะอาดนั้น มีผลกับสุขภาพของพระ และทุกคนในวัดที่ได้กินข้าวก้นบาตรต่อจากท่าน
phrawH gaanM theeF khaaoF naiM baatL saL aatL nanH meeM phohnR gapL sookL khaL phaapF khaawngR phraH laeH thookH khohnM naiM watH theeF daiF ginM khaaoF gohnF baatL dtaawL jaakL thanF
"Because, cleanliness of the rice in the bowl affects the health of the monks, as well as everyone in the temple who eats from the same bowl."

เด็กที่เกิดมาอยู่ในวัดเป็นสิบคน ก็ได้อาศัยข้าวก้นบาตรพระนี่ล่ะประทังชีวิต
dekL theeF geertL maaM yuuL naiM watH bpenM sipL khohnM gaawF daiF aaM saiR khaaoF gohnF baatL phraH neeF laF bpraL thangM cheeM witH
"Ten of their children live in the temple and they sustained themselves on the leftovers from the monks’ meals."

ก่อนหน้านี้ มีกระแสข่าวการจ้างชาวนาให้เลิกปลูกข้าว โดยจะจ่ายค่าชดเชยให้ไร่ละ ๒๐๐๐ บาท เพื่อแก้ปัญหาปริมาณข้าวในตลาดที่ล้มเกิน และเพื่อทำให้ราคาข้าวดีขึ้น
gaawnL naaF neeH meeM graL saaeR khaaoL gaanM jaangF chaaoM naaM haiF leerkF bpluukL khaaoF dooyM jaL jaaiL khaaF chohtH cheeuyM haiF raiF laH saawngR phanM baatL pheuuaF gaaeF bpanM haaR bpaL riH maanM khaaoF naiM dtaL laatL theeF lohmH geernM laeH pheuuaF thamM haiF raaM khaaM khaaoF deeM kheunF
"Prior to this time there was news that there would be payments to farmers to cease rice production by paying compensation of 2,000 baht per hectare in order to solve the problem that rice is flooding the market and to increase the price of rice."

แม่ไก่คุ้ยดินหาเศษข้าวให้ลูกเจี๊ยบ
maaeF gaiL khuyH dinM haaR saehtL khaaoF haiF luukF jiiapH
"The mother hen scratched around in the dirt to find scraps of food for her chicks."

ข้อผูกพันเรื่องการส่งออกข้าวระหว่างไทยกับญี่ปุ่นกำลังจะสิ้นสุดลง
khaawF phuukL phanM reuuangF gaanM sohngL aawkL khaaoF raH waangL thaiM gapL yeeF bpoonL gamM langM jaL sinF sootL lohngM
"The rice export agreement between Thailand and Japan is about to expire."

เราก็เลยไปซื้อข้าวซื้อน้ำให้มันกิน
raoM gaawF leeuyM bpaiM seuuH khaaoF seuuH naamH haiF manM ginM
"So, we buy food and water for it to eat."

ให้อย่างน้อยเนี่ย ก็มีข้าวกินในวันนี้แหละนะครับ
haiF yaangL naawyH niiaF gaawF meeM khaaoF ginM naiM wanM neeH laeL naH khrapH
"Giving at least allows them to eat for at least one day."

อาจจะมีกับสิบอย่าง ข้าวสิบอย่าง น้ำสิบขวด
aatL jaL meeM gapL sipL yaangL khaaoF sipL yaangL naamH sipL khuaatL
"[We] might have ten bags of food, ten bags of rice, and ten bottles of water."

สถานการณ์วิกฤตอันเนื่องแต่ "ราคาข้าว" ก่อให้เกิด "สภาพการณ์ ใหม่ในทางการเมือง
saL thaanR naH gaanM wiH gritL anM neuuangF dtaaeL raaM khaaM khaaoF gaawL haiF geertL saL phaapF gaanM maiL naiM thaangM gaanM meuuangM
"The crisis arising from the price of rice has created a new political landscape."

ข้าวในเชิงเศรษฐศาสตร์เป็นอย่างไร ฉันจนใจที่จะรู้
khaaoF naiM cheerngM saehtL thaL saatL bpenM yaangL raiM chanR johnM jaiM theeF jaL ruuH
"What are the economic aspects of rice? I am completely baffled."

ยกเว้นแต่ว่ารัฐจะเข้ามาแทรกแซงด้วยการจำนำข้าวหรือประกันราคาข้าว
yohkH wenH dtaaeL waaF ratH jaL khaoF maaM saaekF saaengM duayF gaanM jamM namM khaaoF reuuR bpraL ganM raaM khaaM khaaoF
"[This is true] except when the government steps in with rice pledging schemes or price guarantees."

อาหารสำเร็จรูป ข้าวแกง อาหารตามสั่งที่คนจนในเมืองกิน ล้วนแต่เป็นข้าวสวยที่หุงจากข้าวสารคุณภาพต่ำราคาถูกทั้งสิ้น
aaM haanR samR retL ruupF khaaoF gaaengM aaM haanR dtaamM sangL theeF khohnM johnM naiM meuuangM ginM luaanH dtaaeL bpenM khaaoF suayR theeF hoongR jaakL khaaoF saanR khoonM naH phaapF dtamL raaM khaaM thuukL thangH sinF
"Prepackaged food, rice and curry, and the fast food which the urban poor eat all involve rice prepared from low quality, inexpensive rice."

และถึงที่สุด จะเข้าใจเรื่องข้าว คงต้องรู้ว่า ข้าวทั้งหมดที่ผลิตในเมืองไทยนั้น จำแนกออกเป็นกี่สายพันธุ์
laeH theungR theeF sootL jaL khaoF jaiM reuuangF khaaoF khohngM dtawngF ruuH waaF khaaoF thangH mohtL theeF phaL litL naiM meuuangM thaiM nanH jamM naaekF aawkL bpenM geeL saaiR phanM
"And, finally, in order to understand “rice” we must know how many different varieties of rice are produced in Thailand."

มีสายพันธุ์ไหนถูกบริโภคในประเทศในฐานะข้าวเท่าไหร่ ส่งออกเท่าไหร่ ถูกนำไปแปรรูปเป็นแป้งข้าวจ้าว แป้งข้าวเหนียวเท่าไหร่
meeM saaiR phanM naiR thuukL baawM riH pho:hkF naiM bpraL thaehtF naiM thaaR naH khaaoF thaoF raiL sohngL aawkL thaoF raiL thuukL namM bpaiM bpraaeM ruupF bpenM bpaaengF khaaoF jaaoF bpaaengF khaaoF niaaoR thaoF raiL
"Which varieties [of rice] are consumed domestically and what volumes; how much is exported; what volumes are converted to rice flour and are converted to sticky rice flour?"

ข้าวพันธุ์ไหนเหมาะสำหรับเอาไปทำแป้ง
khaaoF phanM naiR mawL samR rapL aoM bpaiM thamM bpaaengF
"Which varieties are suitable for making flour?"

แล้วเหล้าขาวที่ทำจากข้าวในเมืองไทยนั้นใช้ข้าวพันธุ์ไหน คิดเป็นร้อยละเท่าไหร่ของผลผลิตข้าว
laaeoH laoF khaaoR theeF thamM jaakL khaaoF naiM meuuangM thaiM nanH chaiH khaaoF phanM naiR khitH bpenM raawyH laH thaoF raiL khaawngR phohnR phaL litL khaaoF
"And, what variety of rice is used to make rice whiskey in Thailand and what percentage of rice production is used to produce [whiskey]?"

ไปจนถึงคนไทยกินข้าวปีละกี่กิโลกรัม
bpaiM johnM theungR khohnM thaiM ginM khaaoF bpeeM laH geeL giL lo:hM gramM
"Including [the question,] how many kilograms of rice do Thais consume per year?"

นี่ยังไม่พูดถึงอุตสาหกรรมโรงสี และการส่งออกข้าวอันสลับซับซ้อนเกินสติปัญญาของฉันจะติดตามและเข้าใจ
neeF yangM maiF phuutF theungR ootL saaR haL gamM ro:hngM seeR laeH gaanM sohngL aawkL khaaoF anM saL lapL sapH saawnH geernM saL dtiL bpanM yaaM khaawngR chanR jaL dtitL dtaamM laeH khaoF jaiM
"[I] have not yet discussed the milling industry and the complexities of the export market which are beyond my ability to follow or comprehend."

นอกเหนือจากมิติทางเศรษฐศาสตร์ของข้าว มิติทางวัฒนธรรมของข้าวกับคนไทยก็มีพลวัตที่น่าสนใจ
naawkF neuuaR jaakL miH dtiL thaangM saehtL thaL saatL khaawngR khaaoF miH dtiL thaangM watH thaH naH thamM khaawngR khaaoF gapL khohnM thaiM gaawF meeM phohnM laH watH theeF naaF sohnR jaiM
"Over and above the economic aspects of rice, the cultural aspects of the relationship between Thais and rice provides an interesting dynamic."

...การกลับไปหาธรรมชาติ จับปลาในหนอง ปลูกข้าว เก็บผักบุ้ง ผักกระเฉด ใช้ชีวิตอย่างกลมกลืนกับธรรมชาติ นั่นคือวิถีชีวิตของชาวนาอันสวยสดงดงาม
gaanM glapL bpaiM haaR thamM maH chaatF japL bplaaM naiM naawngR bpluukL khaaoF gepL phakL boongF phakL graL chaehtL chaiH cheeM witH yaangL glohmM gleuunM gapL thamM maH chaatF nanF kheuuM wiH theeR cheeM witH khaawngR chaaoM naaM anM suayR sohtL ngohtH ngaamM
"...returning to nature, fishing in the swamp, planting rice, harvesting morning glory and neptunia, living a life in harmony with nature all represent the beautiful life of the farmer."

เหตุใหญ่เกิดขึ้นเมื่อชาวนาคนหนึ่งผูกคอตายในท้องนาของตนเอง เนื่องจากเครียดหนี้สิน ขณะที่ราคาข้าวไม่พอใช้หนี้
haehtL yaiL geertL kheunF meuuaF chaaoM naaM khohnM neungL phuukL khaawM dtaaiM naiM thaawngH naaM khaawngR dtohnM aehngM neuuangF jaakL khriiatF neeF sinR khaL naL theeF raaM khaaM khaaoF maiF phaawM chaiH neeF
"A significant event occurred when a farmer committed suicide in his own field due to mental stress over indebtedness because the price of rice was not sufficient to allow him to repay his loans."

การส่งออกข้าวปัจจุบันที่สถานการณ์ไม่ได้เลวร้ายมากนักเพราะมีคำสั่งซื้อข้าวนึ่งเข้ามาจำนวนมาก
gaanM sohngL aawkL khaaoF bpatL jooL banM theeF saL thaanR naH gaanM maiF daiF laayoM raaiH maakF nakH phrawH meeM khamM sangL seuuH khaaoF neungF khaoF maaM jamM nuaanM maakF
"The current situation regarding rice exports is not too bad because many orders have come in outstanding for parboiled rice."

เด็กชอบอมข้าวจนแก้มตุ่ย
dekL chaawpF ohmM khaaoF johnM gaaemF dtuyL
"The child likes to suck in rice [into his mouth] until his cheeks swell up."

กลับมาได้น้ำปลาหนึ่งขวด ข้าวห้ากิโล น้ำมันสองขวด ยังมีปลากระป๋องอีกนะ
glapL maaM daiF namH bplaaM neungL khuaatL khaaoF haaF giL lo:hM namH manM saawngR khuaatL yangM meeM bplaaM graL bpaawngR eekL naH
"He came back with a bottle of fish sauce, five kilos of rice, two bottles of oil, and even a can of fish."

ปีที่แล้วแม่ต้องขายข้าวส่งค่ารถมึงกลับ
bpeeM theeF laaeoH maaeF dtawngF khaaiR khaaoF sohngL khaaF rohtH meungM glapL
"Last year I had to sell some bags of rice to get enough money for a ticket so you could go back [to where you live]."

การทำลายตลาดข้าวจากการที่รัฐบาลกลายเป็นผู้ผูกขาดการซื้อขายข้าวทำให้ตลาดการส่งออกข้าวไทยเสียหายไปด้วย
gaanM thamM laaiM dtaL laatL khaaoF jaakL gaanM theeF ratH thaL baanM glaaiM bpenM phuuF phuukL khaatL gaanM seuuH khaaiR khaaoF thamM haiF dtaL laatL gaanM sohngL aawkL khaaoF thaiM siiaR haaiR bpaiM duayF
"The impairment of the rice market arising from the fact that the government has become a monopolist in the rice trade has caused damage to the Thai rice export market."

ผมได้แต่นึกถึงหัวอกของพ่อแม่ที่ทำนาขายข้าวส่งเสียให้ผมซึ่งเป็นลูกคนเดียวได้เรียน
phohmR daiF dtaaeL neukH theungR huaaR ohkL khaawngR phaawF maaeF theeF thamM naaM khaaiR khaaoF sohngL siiaR haiF phohmR seungF bpenM luukF khohnM diaaoM daiF riianM
"I thought of my rice farmer parents who worked so that I, their only son, could go to school."

นักวิทยาศาสตร์ไทยสามารถถอดรหัสพันธุกรรมข้าวได้ว่ายีนตัวใดทำให้ข้าวสูงพ้นระดับน้ำท่วม
nakH witH thaH yaaM saatL thaiM saaR maatF thaawtL raH hatL phanM thooH gamM khaaoF daiF waaF yeenM dtuaaM daiM thamM haiF khaaoF suungR phohnH raH dapL naamH thuaamF
"Thai scientists have been able to figure out the genetic code of rice and which gene causes the rice plants to rise above flood levels."

ทิ้งจานกองโตไว้ในห้องครัว เธอมักจะอุ่นข้าวจากไมโครเวฟ และเปิดกาแฟกระป๋อง เทใส่แก้วให้ผมกินตอนเช้า ๆ
thingH jaanM gaawngM dto:hM waiH naiM haawngF khruaaM thuuhrM makH jaL oonL khaaoF jaakL maiM khro:hM wepH laeH bpeertL gaaM faaeM graL bpaawngR thaehM saiL gaaeoF haiF phohmR ginM dtaawnM chaaoH
"[She] throws her dirty dishes in a pile in the kitchen; she usually warms up our food in the microwave and, [to make coffee] in the morning she opens up a can of coffee and pours it into a mug."

ล้างแผลให้ผม เปลี่ยนผ้าก๊อซใหม่ คอยพยุงไปเข้าห้องน้ำ และป้อนข้าวให้ผม
laangH phlaaeR haiF phohmR bpliianL phaaF gaawsH maiL khaawyM phaH yoongM bpaiM khaoF haawngF naamH laeH bpaawnF khaaoF haiF phohmR
"[She] washed my wounds; she changed my gauze; she supported me when I went to the bathroom; she fed me."

เธอป้อนข้าวผมถึงครึ่งชาม ก็วางลง
thuuhrM bpaawnF khaaoF phohmR theungR khreungF chaamM gaawF waangM lohngM
"She fed me and I ate half a bowl of rice."

ผมรู้สึกว่าเธอทำใจอยู่นาน เธอรอจนป้อนข้าวผมเสร็จ
phohmR ruuH seukL waaF thuuhrM thamM jaiM yuuL naanM thuuhrM raawM johnM bpaawnF khaaoF phohmR setL
"I felt that she was steeling herself to stay with me; she was waiting to finish feeding me."

ในฐานะเราเป็นผู้บริโภคก็อดสงสัยไม่ได้ว่า ข้าวบรรจุถุง ซึ่งส่วนหนึ่งก็รับมาจากโกดังข้าวเหล่านี้จะปลอดภัยเพียงพอต่อการบริโภคหรือไม่
naiM thaaR naH raoM bpenM phuuF baawM riH pho:hkF gaawF ohtL sohngR saiR maiF daiF waaF khaaoF banM jooL thoongR seungF suaanL neungL gaawF rapH maaM jaakL go:hM dangM khaaoF laoL neeH jaL bplaawtL phaiM phiiangM phaawM dtaawL gaanM baawM riH pho:hkF reuuR maiF
"As a consumer, I can’t help but wonder to what extent bagged rice which in part has been stored in these warehouses will be safe to eat or not."

ทั้งเก็บนาผืนเก่าเอาไว้และปลูกข้าวกินกันในชุมชน รวมถึงส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์มากขึ้น
thangH gepL naaM pheuunR gaoL aoM waiH laeH bpluukL khaaoF ginM ganM naiM choomM chohnM ruaamM theungR sohngL seermR gaanM thaawngF thiaaoF cheerngM aL nooH rakH maakF kheunF
"Additionally, they would maintain their former methods of cultivating rice for use in their own communities in addition to fostering ecotourism."

เริ่มต้นด้วยการทำไร่ปลูกข้าว
reermF dtohnF duayF gaanM thamM raiF bpluukL khaaoF
"He began by preparing fields and growing rice."

รัฐบาลไม่ต้องมีข้าวอยู่ในมือ ไม่ต้องขายข้าวเอง ปล่อยให้การค้าขายเป็นไปตามกลไกตลาด ซึ่งก็คงสะเทือนตลาดบ้างส่วนหนึ่ง แต่ไม่เป็นภาระกับรัฐบาล
ratH thaL baanM maiF dtawngF meeM khaaoF yuuL naiM meuuM maiF dtawngF khaaiR khaaoF aehngM bplaawyL haiF gaanM khaaH khaaiR bpenM bpaiM dtaamM gohnM gaiM dtaL laatL seungF gaawF khohngM saL theuuanM dtaL laatL baangF suaanL neungL dtaaeL maiF bpenM phaaM raH gapL ratH thaL baanM
"The government need not have ownership of the rice; it need not sell the rice by itself. It can allow market forces to control the sales which would disturb certain segments of the market, but not be a burden on the government."

คนกินข้าวไม่เห็นต้นข้าว
khohnM ginM khaaoF maiF henR dtohnF khaaoF
We eat rice but we do not see where rice is grown.

ข้าวก็ไม่เต็มกระบุง
khaaoF gaawF maiF dtemM graL boongM
Our baskets are devoid of rice.

เงินทองคือของมายา ข้าวปลาคือของจริง
ngernM thaawngM kheuuM khaawngR maaM yaaM khaaoF bplaaM kheuuM khaawngR jingM
"Wealth is but an illusion; nourishment is reality."

ว่าทำไมถุงข้าว 1 กิโล ถึงขนาดมีแค่ 7759 เม็ด
waaF thamM maiM thoongR khaaoF wanM giL lo:hM theungR khaL naatL meeM khaaeF metH
"I wonder why a one-kilo bag of rice contains 7,759 kernels."

ส่งผลให้รัฐบาล พล.อ. ประยุทธ์ ต้องปรับยุทธศาสตร์การแก้ปัญหาราคาข้าวจากการตั้งรับมาเป็นเชิงรุกอีกครั้ง
sohngL phohnR haiF ratH thaL baanM phohnM aehkL bpraL yootH dtawngF bprapL yootH thaH saatL gaanM gaaeF bpanM haaR raaM khaaM khaaoF jaakL gaanM dtangF rapH maaM bpenM cheerngM rookH eekL khrangH
"[These events] caused the government of General Prayuth change its strategy to solve the rice pricing problem from a passive stance to taking more aggressive actions."

โครงการนี้ทำให้ตนเองและเพื่อน ๆ รู้จักคุณค่าของข้าวมากขึ้น ไม่กินทิ้งกินขว้างเหมือนแต่ก่อนเพราะพวกเรารู้ถึงความเหน็ดเหนื่อยและความทุกข์ยากของชาวนาที่กว่าจะได้ข้าวมาแต่ละเม็ด
khro:hngM gaanM neeH thamM haiF dtohnM aehngM laeH pheuuanF ruuH jakL khoonM naH khaaF khaawngR khaaoF maakF kheunF maiF ginM thingH ginM khwaangF meuuanR dtaaeL gaawnL phrawH phuaakF raoM ruuH theungR khwaamM netL neuuayL laeH khwaamM thookH yaakF khaawngR chaaoM naaM theeF gwaaL jaL daiF khaaoF maaM dtaaeL laH metH
"This project caused me and my friends to better understand the value of rice, not to leave food left over on the plate as we had previously done because we learned how much effort and hardship it takes for farmers to produce even one grain of rice."

เมื่อมีชาวบ้านเดินผ่านไปมา จะอ้อนวอนให้ช่วยซื้อสิ่งของถวาย เช่น ข้าว น้ำเปล่า หรือเติมเงินโทรศัพท์
meuuaF meeM chaaoM baanF deernM phaanL bpaiM maaM jaL aawnF waawnM haiF chuayF seuuH singL khaawngR thaL waaiR chenF khaaoF naamH bplaaoL reuuR dteermM ngernM tho:hM raH sapL
"When a local resident passed by, [the monks] would beg them for assistance in buying things like rice, water, or to top off their cell phones."

งานเขียนหนังสือของเขาทำให้มีเงินทองนิดๆ หน่อยๆ พอเป็นค่าข้าวได้
ngaanM khiianR nangR seuuR khaawngR khaoR thamM haiF meeM ngernM thaawngM nitH nitH naawyL naawyL phaawM bpenM khaaF khaaoF daiF
"His writing earns him a bit of money—just enough for his basic needs."