สัตว์หรือพืชที่โตเต็มที่
satL reuuR pheuutF theeF dto:hM dtemM theeF
adult

เนื้อสัตว์ที่ใช้เป็นอาหาร
neuuaH satL theeF chaiH bpenM aaM haanR
edible animal meat

ผม/ฉัน ไม่กินอะไรที่ทำจากสัตว์
phohmR chanR maiF ginM aL raiM theeF thamM jaakL satL
"I do not eat any animal by-product(s)."

จานนี้มีเนื้อสัตว์มั้ย?
jaanM neeH meeM neuuaH satL maiH
"Is there any meat in this dish?"

ซากดึกดำบรรพ์มีหลายชนิด อาจเป็นสิ่งที่มีความคงทนยากต่อการทำลาย เช่น ฟัน กระดูก หรือ เปลือก แต่ในบางสภาวะ อาจมีการเก็บรักษาซากสัตว์ทั้งตัวให้คงอยู่ได้
saakF deukL damM banM meeM laaiR chaH nitH aatL bpenM singL theeF meeM khwaamM khohngM thohnM yaakF dtaawL gaanM thamM laaiM chenF fanM graL duukL reuuR bpleuuakL dtaaeL naiM baangM saL phaaM waH aatL meeM gaanM gepL rakH saaR saakF satL thangH dtuaaM haiF khohngM yuuL daiF
"There are many kinds of fossils. Sometimes they are highly durable items which are difficult to destroy, such as teeth, bones, or shells. However, in some situations, they represent preservation of the remains of complete animal bodies."

ในสมัยก่อนจะมีการประกอบพลีกรรมโดยการฆ่าสัตว์เพื่อสังเวยต่อเทวดา
naiM saL maiR gaawnL jaL meeM gaanM bpraL gaawpL phleeM gamM dooyM gaanM khaaF satL pheuuaF sangR weeuyM dtaawL thaehM waH daaM
"In ancient times sacrificial ceremonies were held by killing animals as offerings to the gods."

ยาหม้อหมายถึงยาไทยที่ประกอบด้วยสมุนไพร กระดูกสัตว์ และเครื่องยาอื่น ๆ ใส่หม้อต้มแล้วกินน้ำที่เคี่ยวจนงวดเพื่อบำบัดโรค
yaaM maawF maaiR theungR yaaM thaiM theeF bpraL gaawpL duayF saL moonR phraiM graL duukL satL laeH khreuuangF yaaM euunL euunL saiL maawF dtohmF laaeoH ginM naamH theeF khiaaoF johnM nguaatF pheuuaF bamM batL ro:hkF
"ยาหม้อ means, Thai medicine which is composed of herbs, animal bones, and other medicinal ingredients (which are) put into a pot and boiled; (you) then consume the liquid (which) is rendered out in order to cure your illness."

พุทธศาสนิกชนควรงดเว้นการฆ่าสัตว์
phootH thaH saatL saL nikH gaL chohnM khuaanM ngohtH wenH gaanM khaaF satL
"Buddhists should not kill animals."

มีอะไรก็ต้องกินกันไว้ก่อนไม่ว่าจะเป็นผักผลไม้ป่าหรือสัตว์อะไร ๆ ที่กินได้ ก็จะถูกนำมาดัดแปลงปรุงแต่งเป็นอาหาร...
meeM aL raiM gaawF dtawngF ginM ganM waiH gaawnL maiF waaF jaL bpenM phakL phohnR laH maaiH bpaaL reuuR satL aL raiM aL raiM theeF ginM daiF gaawF jaL thuukL namM maaM datL bplaaengM bproongM dtaengL bpenM aaM haanR
"We have to eat whatever we have, whether it be vegetables, wild fruit, or eatable animals; whatever it is we make it into food."

ถ้าจะเอาข้าวให้สัตว์กินจะต้องใส่ภาชนะ หรือมีใบไม้ใบตองรอง ไม่ทิ้งกองข้าวบนพื้นดิน
thaaF jaL aoM khaaoF haiF satL ginM jaL dtawngF saiL phaaM chaH naH reuuR meeM baiM maaiH baiM dtaawngM raawngM maiF thingH gaawngM khaaoF bohnM pheuunH dinM
"If you give rice to an animal, you should put it in a dish or serve it in a banana or other leaf; you should not just dump the rice on the ground."

มีสัตว์หลากหลายประเภทให้ยิง
meeM satL laakL laaiR bpraL phaehtF haiF yingM
"There are many different types of animals to shoot at."

จระเข้เป็นสัตว์ที่เลี้ยงไม่เชื่องไม่ซื่อสัตย์
jaawM raH khaehF bpenM satL theeF liiangH maiF cheuuangF maiF seuuF satL
"A crocodile is a wild, untamable animal; [you] cannot trust it."

ผมจำไม่ได้แน่ว่าผมเริ่มเรียนรู้ว่ามนุษย์เป็นสัตว์สังคมในชั้นใด
phohmR jamM maiF daiF naaeF waaF phohmR reermF riianM ruuH waaF maH nootH bpenM satL sangR khohmM naiM chanH daiM
"I don’t remember for sure what grade I was in when I first learned that man was a social animal."

สัตว์ที่ใช้ชีวิตอยู่ในน้ำชั่วนาตาปี ซ้ำยังมีรูปร่างไม่ต่างจากปลาทั่วไป แล้วไม่ให้เรียกว่าปลาได้อย่างไร
satL theeF chaiH cheeM witH yuuL naiM naamH chuaaF naaM dtaaM bpeeM samH yangM meeM ruupF raangF maiF dtaangL jaakL bplaaM thuaaF bpaiM laaeoH maiF haiF riiakF waaF bplaaM daiF yaangL raiM
How can we not call animals which spend their entire existence in the water and have a fish-like body design “fish”?

ส่วนใหญ่ของสัตว์ประเภทนี้ไม่ได้อาศัยอยู่ในน้ำ
suaanL yaiL khaawngR satL bpraL phaehtF neeH maiF daiF aaM saiR yuuL naiM naamH
The majority of the animals of this class do not live in the sea.

ชีววิทยาแบบไทยแบ่งตามรูปร่างและถิ่นที่อยู่อาศัย ชีววิทยาตะวันตกแบ่งตามประเภทของสัตว์
cheeM waH witH thaH yaaM baaepL thaiM baengL dtaamM ruupF raangF laeH thinL theeF yuuL aaM saiR cheeM waH witH thaH yaaM dtaL wanM dtohkL baengL dtaamM bpraL phaehtF khaawngR satL
Thai biology classifies [animals] based on form and habitat; western biology divides animals based on classes or category.

เช่น บาลีแบ่งสัตว์ออกเป็นสองคือสัตว์ที่มีลำตัวขนานกับพื้น และสัตว์ที่มีลำตัวตั้งตรงจากพื้น
chenF baaM leeM baengL satL aawkL bpenM saawngR kheuuM satL theeF meeM lamM dtuaaM khaL naanR gapL pheuunH laeH satL theeF meeM lamM dtuaaM dtangF dtrohngM jaakL pheuunH
For example, the Pali language divides animals into two [classes]: animals whose bodies are parallel to the ground and animals whose bodies stand erect or perpendicular to the ground.

อริสโตเติลแบ่งสิ่งมีชีวิตออกเป็นสองเท่านั้นคือสัตว์และพืช
aL ritH dto:hM dteernM baengL singL meeM cheeM witH aawkL bpenM saawngR thaoF nanH kheuuM satL laeH pheuutF
Aristotle divided living things into two classes, animals and plants.

เช่น แบ่งแบบบาลีก็เพื่อเน้นศักยภาพของมนุษย์ (ซึ่งบาลีเชื่อว่าเป็นสัตว์ประเภทเดียวที่มีลำตัวตั้งตรงจากพื้น) โน้มนำความคิดไปทางศาสนา
chenF baengL baaepL baaM leeM gaawF pheuuaF nenH sakL gaL yaH phaapF khaawngR maH nootH seungF baaM leeM cheuuaF waaF bpenM satL bpraL phaehtF diaaoM theeF meeM lamM dtuaaM dtangF dtrohngM jaakL pheuunH no:hmH namM khwaamM khitH bpaiM thaangM saatL saL naaR
For example, the Pali classification system emphasizes mankind’s potential (according to Pali belief there is only one class of animal which stands upright), directing one’s way of thinking toward a spiritual path.

สัตว์ประเภทนี้เท่านั้นที่เข้าถึงพระเจ้าได้ หรือบรรลุพระนิพพานได้
satL bpraL phaehtF neeH thaoF nanH theeF khaoF theungR phraH jaoF daiF reuuR banM looH phraH nipH phaanM daiF
Only animals of this class [i.e. mankind] are able to approach God or reach Nirvana.

เพราะแม่เชื่อว่าหนูเป็นสัตว์ที่ไม่มีดี จึงฆ่าได้ไม่บาป
phrawH maaeF cheuuaF waaF nuuR bpenM satL theeF maiF meeM deeM jeungM khaaF daiF maiF baapL
[This is] because she believed that a mouse is an animal without any [redeeming] goodness, so killing it is not sinful.

แต่หนูเป็นสัตว์ที่เข้ามาอยู่ร่วมกับมนุษย์และรังควานมนุษย์มากที่สุด
dtaaeL nuuR bpenM satL theeF khaoF maaM yuuL ruaamF gapL maH nootH laeH rangM khwaanM maH nootH maakF theeF sootL
However, mice are animals which do live in close proximity to man and create the greatest headache for him.

แต่คนบางกลุ่มก็ไม่ยอมกิน เพราะถือเป็นสัตว์ที่มีคุณ
dtaaeL khohnM baangM gloomL gaawF maiF yaawmM ginM phrawH theuuR bpenM satL theeF meeM khoonM
But some groups of people will not eat [them] because they believe that dolphins are animals possessed of virtue and goodness.

แมวเป็นสัตว์ที่นิยมเลี้ยงกันมากเลยนะครับ
maaeoM bpenM satL theeF niH yohmM liiangH ganM maakF leeuyM naH khrapH
"Cats are very popular animals to have as pets."

แมวเป็นสัตว์ที่น่ารักเลี้ยงง่าย เป็นสัตว์ที่เชื่องขี้อ้อน
maaeoM bpenM satL theeF naaF rakH liiangH ngaaiF bpenM satL theeF cheuuangF kheeF aawnF
"Cats are loveable animals and they are easy to take care of; they are tame and wheedle their way into your heart."

สิ่งที่แตกต่างจากสุนัขก็คือ เป็นสัตว์ที่สามารถดูแลตัวเองได้ คือแมวเนี่ย เป็นสัตว์ที่สามารถออกหากินเองได้ จับหนู จับแมลง จับจิ้งจกกินเองได้
singL theeF dtaaekL dtaangL jaakL sooL nakH gaawF kheuuM bpenM satL theeF saaR maatF duuM laaeM dtuaaM aehngM daiF kheuuM maaeoM niiaF bpenM satL theeF saaR maatF aawkL haaR ginM aehngM daiF japL nuuR japL maH laaengM japL jingF johkL ginM aehngM daiF
"They are different from dogs in that they are able to take care of themselves; cats are able to go out and find their own food by catching mice, insects, and lizards."

ลักษณะพิเศษของแมวก็คือ แมวเป็นสัตว์ที่มีความเป็นตัวของตัวเองสูง
lakH saL naL phiH saehtL khaawngR maaeoM gaawF kheuuM maaeoM bpenM satL theeF meeM khwaamM bpenM dtuaaM khaawngR dtuaaM aehngM suungR
"A special characteristic of cats is that they are very independent."

ตุ๊กตาอาจจะเป็นตุ๊กตาหมี ตุ๊กตาสัตว์น่ารักๆสุนัข อะไรยังงี้นะครับ
dtookH gaL dtaaM aatL jaL bpenM dtookH gaL dtaaM meeR dtookH gaL dtaaM satL naaF rakH naaF rakH sooL nakH aL raiM yangM ngeeH naH khrapH
"Dolls might include teddy bears; cute animals; dogs, and stuff like that."

ผมเป็นคนที่ไม่ฆ่าสัตว์นะครับแต่ว่าเวลาเจอยุงมาก ๆ เนี่ย เราก็จะรำคาญ
phohmR bpenM khohnM theeF maiF khaaF satL naH khrapH dtaaeL waaF waehM laaM juuhrM yoongM maakF maakF niiaF raoM gaawF jaL ramM khaanM
"I am a person who does not kill animals, but when I there are a lot of mosquitoes around, I feel very uncomfortable."

ก่อนการปฏิวัติอุตสาหกรรม โลกใช้พลังงานจากการเผาไหม้ (ความร้อน) การใช้ลม (แล่นเรือ) ใช้น้ำในแม่น้ำ (กังหันน้ำ) และแรงงานสัตว์
gaawnL gaanM bpaL dtiL watH ootL saaR haL gamM lo:hkF chaiH phaH langM ngaanM jaakL gaanM phaoR maiF khwaamM raawnH gaanM chaiH lohmM laaenF reuuaM chaiH naamH naiM maaeF naamH gangM hanR naamH laeH raaengM ngaanM satL
"Before the industrial revolution the world used power from combustion (heat), wind power (to drive sailing ships), water power of rivers (water mills) and animal power."

ทำคุณบูชาโทษ โปรดสัตว์ได้บาป
thamM khoonM buuM chaaM tho:htF bpro:htL satL daiF baapL
"No good deed goes unpunished."

ได้เห็นการปรับเปลี่ยนสภาพร่างกายเพื่อให้อยู่ร่วมกับสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงไป ทั้งพืชและสัตว์
daiF henR gaanM bprapL bpliianL saL phaapF raangF gaaiM pheuuaF haiF yuuL ruaamF gapL saL phaapF aaM gaatL theeF bpliianL bplaaengM bpaiM thangH pheuutF laeH satL
"I got to see the changes which take place in animal bodies and plant forms to comport with the changes in the seasonal weather."

ในสมัยเริ่มต้น ซุ้มบังไพรของผมคือซุ้มบังไพรง่าย ๆ อย่างที่คนล่าสัตว์ใช้เวลาซุ่มยิงสัตว์ใกล้ ๆ เช่น ต้นมะขามป้อม มะกอก รวมทั้งต้นไทร
naiM saL maiR reermF dtohnF soomH bangM phraiM khaawngR phohmR kheuuM soomH bangM phraiM ngaaiF yaangL theeF khohnM laaF satL chaiH waehM laaM soomF yingM satL glaiF chenF dtohnF maH khaamR bpaawmF maH gaawkL ruaamM thangH dtohnF saiM
"In the beginning, my blind was simple, similar to what hunters use when lying in wait to shoot nearby animals; [it was made of things] like gooseberry branches, olive trees, as well as banyan trees."

สัตว์หลายชนิด แม้แต่เสือดาว และนกยูงเดินเข้ามาใกล้ ๆ อย่างชนิดเอื้อมมือถึงหลายครั้ง
satL laaiR chaH nitH maaeH dtaaeL seuuaR daaoM laeH nohkH yuungM deernM khaoF maaM glaiF yaangL chaH nitH euuamF meuuM theungR laaiR khrangH
"Many types of animals, even leopards and peacocks, walk so close that many times I could just reach out my hand to touch [them]."

สัตว์อื่น ๆ เช่น กระทิง ใช้วิธีเดินหา ๆกินตามรอยช้าง
satL euunL chenF graL thingM chaiH wiH theeM deernM haaR ginM dtaamM raawyM chaangH
"Other animals, like the gaur, will seek food following the tracks of the elephants."

ในโป่งช้างมักขุดเอาดินข้างล่างขึ้นมา สัตว์อื่น ๆ ก็ได้กินสะดวกขึ้น
naiM bpo:hngL chaangH makH khootL aoM dinM khaangF laangF kheunF maaM satL euunL gaawF daiF ginM saL duaakL kheunF
"At the saltlicks, the elephants dig up the earth below the surface so that other animals can access [the salt] more easily."

ซ้ำยังใช้งานให้มันแบกฟืนเหมือนกับสัตว์ที่ใช้งานตามไร่นาอีก
samH yangM chaiH ngaanM haiF manM baaekL feuunM meuuanR gapL satL theeF chaiH ngaanM dtaamM raiF naaM eekL
"Moreover, [the horse] was used to carry firewood, like any other beast of burden working on the farm."

เพราะแมงมุมเป็นสัตว์ขนาดเล็ก
phrawH maaengM moomM bpenM satL khaL naatL lekH
"[This is] because a spider is a small animal."

ธรรมชาติของมนุษย์เป็นสัตว์สังคม เราเจ็บปวดหากรู้สึกโดดเดี่ยว ถูกเกลียดชัง ขณะที่มีความสุขเมื่อรู้สึกว่าได้รับการยอมรับ เป็นที่รัก
thamM maH chaatF khaawngR maH nootH bpenM satL sangR khohmM raoM jepL bpuaatL haakL ruuH seukL do:htL diaaoL thuukL gliiatL changM khaL naL theeF meeM khwaamM sookL meuuaF ruuH seukL waaF daiF rapH gaanM yaawmM rapH bpenM theeF rakH
"By nature we humans are social animals. We are hurt when we feel lonely or are disliked, and we are happy when we are accepted and are loved."

เอ็งคิดเอาว่า ใครคือคน...ใครคือสัตว์
engM khitH aoM waaF khraiM kheuuM khohnM khraiM kheuuM satL
"You wonder who is human who is inhuman."

หมูเป็นสัตว์จิตใจดี ให้อภัย ไม่เคียดแค้น ใจดี บุคลิกง่าย ๆ สบาย ๆ
muuR bpenM satL jitL jaiM deeM haiF aL phaiM maiF khiiatF khaaenH jaiM deeM bookL khaH likH ngaaiF saL baaiM
"Pigs are kind-hearted; they are quick to forgive and are not easily offended; their personalities are easy-going and relaxed."

ต้นไม้เป็นสิ่งที่สร้างความสดชื่น สร้างอากาศบริสุทธิ์ และที่สำคัญยังเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญของสัตว์บางชนิดอีกด้วย
dtohnF maaiH bpenM singL theeF saangF khwaamM sohtL cheuunF saangF aaM gaatL baawM riH sootL laeH theeF samR khanM yangM bpenM laengL aaM haanR theeF samR khanM khaawngR satL baangM chaH nitH eekL duayF
"Trees are elements [of nature] that refresh; [they] purify the atmosphere; and, most significantly of all, they also constitute an important source of food for some species of animals."

โดยเฉพาะสัตว์ผู้ล่า ผู้อยู่บนสุดของห่วงโซ่อาหารอย่างเสือโคร่ง และเสือดาว
dooyM chaL phawH satL phuuF laaF phuuF yuuL bohnM sootL khaawngR huaangL so:hF aaM haanR yaangL seuuaR khro:hngF laeH seuuaR daaoM
"...especially included are hunted animals which are at the top of the food chain like Bengal tigers and leopards."

เพราะการผลิตในระบบเศรษฐกิจพอเพียงแบบเขา เบียดเบียนธรรมชาติ, สัตว์อื่น และมนุษย์ด้วยกันน้อยที่สุด
phrawH gaanM phaL litL naiM raH bohpL saehtL thaL gitL phaawM phiiangM baaepL khaoR biiatL biianM thamM maH chaatF satL euunL laeH maH nootH duayF ganM naawyH theeF sootL
"[This is] because production under their version of sufficiency economics was the least exploitive of nature, other animals, and their fellow human beings."

อย่างเช่นพิธีขอฝนด้วยการแห่นางแมว ที่นำแมวมาใส่ไว้ในกรงและสาดน้ำใส่ ทั้งที่แมวเป็นสัตว์ที่กลัวน้ำอยู่แล้ว เป็นต้น
yaangL chenF phiH theeM khaawR fohnR duayF gaanM haaeL naangM maaeoM theeF namM maaeoM maaM saiL waiH naiM grohngM laeH saatL naamH saiL thangH theeF maaeoM bpenM satL theeF gluaaM naamH yuuL laaeoH bpenM dtohnF
"For example there is the rain making ceremony of the female cat procession which involves fashioning a cat in a cage and sprinkling it with water, even though cats are animals which don’t like water."

นับตั้งแต่สมัยโบราณมาแล้วที่คนญี่ปุ่นมีความเชื่อว่า แมว เป็นสัตว์นำโชค
napH dtangF dtaaeL saL maiR bo:hM raanM maaM laaeoH theeF khohnM yeeF bpoonL meeM khwaamM cheuuaF waaF maaeoM bpenM satL namM cho:hkF
"Since ancient times, the Japanese have believed that the cat is a lucky animal."

สรีรวิทยาขั้นสูงของเซลล์สัตว์
saL reeM raH witH thaH yaaM khanF suungR khaawngR saehnM satL
[medical term] advanced animal cell physiology